Bu yazımda siz değerli hemşerilerime yaşadığımız teknoloji topluluğunun gelişmesi ile birlikte gün geçtikçe önemi artan kişisel verilerimizden ve kişisel verilerimize bağlı olan haklarımızı korumak için başvurabileceğimiz hukuki yollardan bahsedeceğim. Kişisel veriler kavramı hukuk sistemimiz içinde oldukça uzun süreden beri yer almaktadır. 24.03.2016 senesinde 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun hayatımıza girmesiyle beraber hukuk sistemimiz içinde kişisel veri kavramı kendine önemli bir yer edinmiştir. İlgili kanunun çıkışını takiben 30.01.2017 tarihinde ise Kişisel Verileri Koruma Kurumu, “Türkiye’de kişisel verilerin korunmasını sağlamak ve gözetmek için kurulmuş olan düzenleyici ve denetleyici bir kurum olarak” faaliyet göstermeye başlamıştır.
Kişisel veri kavramı, Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nda “Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ait her türlü bilgi olarak” tanımlanmıştır. Ezcümle; yüzünüz, sesiniz, kan grubunuz, yaşınız, isminiz kısacası size ait ve sizinle ilgili olan her veri sizin kişisel verinizdir. Kişisel Verileri Koruma Kanun’u kişisel verileri sınıflandırırken aynı zamanda özel nitelikli kişisel veriler ayrımı da yapmıştır. Bu ayrıma göre: “Kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileri özel nitelikli kişisel veridir.” Yaşadığımız dünyada kişisel verileriniz, kişiler veya kurumlar tarafından işlenmeye veya aktarılmaya başlandığında ise onların hukuk kuralları çerçevesinde korunması gerekir.
Öncelikle kişisel verileriniz işlenirken sizin açık rızanızın olması şarttır. Ancak kanundaki şartlar oluştuğunda kişisel verileriniz rızanız dışında da işlenebilmektedir. Özel nitelikli kişisel veri kapsamına giren verilerinizin ise işlenebilmesi için, kanunda ön görülen haller dışında, muhakkak açık rızanızın alınması zorunludur. Yalnız sağlık ve cinsel hayatınıza dair kişisel verileriniz Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nda belirlenen hallerde “sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.”
Kişisel verilerinizin kanuna uygun olarak işlenmiş olması onu işleyen kurum tarafından sonsuza kadar saklanabileceği anlamına gelmez. Kişisel verileriniz; kişisel verilerinizi işlemiş olan kurum yani veri sorumlusu tarafından, işlenmesini gerektiren neden ortadan kalktığında, kendiliğinden veya ilgili kişinin talebi üzerine veri sorumlusu tarafından silinir, yok edilir veya anonimleştirilir. Kişisel verilerin anonimleştirilmesi demek o verilerin sizin adınızla olan bağının koparılması demektir. Mesela yer sağlayıcınız yani size internet hizmeti veren şirket sizin internet trafik bilgilerinizi işlerken muhakkak bilgilerinizi anonimleştirerek bilgilerin sizinle olan bağını koparmalıdır. Çok nadir, istisnai haller dışında kişisel verilerinizi işleyen kurumlar yine sizin açık rızanızın olmadığı hallerde yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerinizi başka bir kuruma aktaramaz.
Kişisel verilerinizi işleyenlerin veri sorumlusu olarak adlandırıldığından yukarıda bahsetmiştik. Veri sorumlusunun veya yetkilendirdiği kişinin kanuna göre kişisel verilerinizi işlerken sizi; veri sorumlusunun kimlik bilgileri hakkında, işlenecek kişisel verilerinizin hangi amaçla işleneceği konusunda ve kimlere hangi amaçla aktarılabileceği hakkında; kişisel verilerinizin işlenirken hangi yöntemle işlendiği ve kişisel verileri işlenen olarak haklarınızın ne olduğu konusunda bilgi vermekle yükümlüdür.
Peki nedir bu haklarınız? Öncelikle kişisel verileri işleyen veri sorumlusuna başvurarak kişisel verilerinizin işlenip işlenmediğini öğrenebilirsiniz. Kişisel verileriniz işlenmişse buna ilişkin ve kişisel verilerinizin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanıp kullanılmadığı konusunda bilgi talep edebilirsiniz. Eğer kişisel verileriniz yurt içinde veya yurt dışında üçüncü kişilere aktarılmışsa bu üçüncü kişilerin kim olduğunu asıl veri sorumlusundan öğrenebilirsiniz. Kişisel verileriniz eksik veya yanlış işlenmişse bunların düzeltilmesini isteyebilirsiniz. Ya da veri sorumlularından kanuna uygun bir şekilde
kişisel verilerinizin yok edilmesini talep edebilirsiniz. Ve bu işlemlerin yapıldığını kişisel verileriniz üçüncü kişilere aktarılmışsa onlara da bildirilmesini isteyebilirsiniz.
Kişisel verilerinizin özel olarak otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesiyle aleyhinize bir sonuç ortaya çıkmışsa bu sonuca itiraz edilebilecektir. Kişisel verilerinizin kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğramanız üzerine zararın giderilmesini talep etme hakkınız doğacaktır. Kişisel Verileri Koruma Kurulu şikayet üzerine veya ihlal iddiasını öğrenmesi durumda resen, görev alanına giren konularda gerekli incelemeyi yapar. Kişisel Verileri Koruma Kurulu tarafından veri sorumlusundan istenen bilgi ve belgeler devlet sırrı niteliğinde olmadıkça kurul ile on beş gün içinde paylaşılmak ve gerektiğinde kurulun yerinde inceleme yapılmasına veri sorumlusu tarafından imkan sağlanılmak zorundadır.
Şikayet üzerine kurul talebi inceleyerek ilgililere cevap verir. Şikayet tarihinden itibaren altmış gün içinde cevap verilmezse talep reddedilmiş sayılır. İhlalin varlığının tespit edilmesi halinde ise Kurul, hukuka aykırılıkları tespit eder ve bu aykırılıkların veri sorumlusu tarafından giderilmesine karar vererek ilgili kişilere bu kararını tebliğ eder. Düzeltme işlemlerinin ise gecikmeksizin tebliğden itibaren en geç otuz gün içinde yerine getirilmesi beklenilir. İhlal yaygınsa kurul bununla ilgili ilke kararı alır ve bu kararı yayımlar. Kurul telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve açıkça hukuka aykırılık olması halinde veri işlenmesinin veya verinin yurt dışına aktarılmasının durdurulmasına karar verebilir.
Türk Ceza Kanunu’nun 135 ile 140’ıncı maddeleri arasında ayrıca kişisel verilere ilişkin suçlar düzenlenmiştir. Hukuka aykırı olarak kişisel verilerin kaydedilmesi, ele geçirilmesi, yayılması veya gerekli durumun oluşması halinde yok edilmemesi Türk Ceza Kanunu kapsamında suç olarak sınıflandırılmıştır. Ayrıca Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nda da aynı kanundaki gerekliliklerin, verileri işleyenler tarafından yerine getirilmemesi durumunda veri sorumlusu adına eşitli para cezaları düzenlenmiştir. Kişisel verileriniz kullanılarak üçüncü kişiler suç işleniyorsa bu durumda Türk Ceza Kanun’u kapsamında yaşadığınız yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına gidip suç duyurusunda da bulunabilirsiniz
Girdiğimiz her sitede, özel veya devlet kurumlarında kullandığımız her hizmette kişisel verilerimizin elektronik ortamda işlenerek kaydedildiğini düşünürseniz yukarıda sizinle paylaştığım bilgelerin haklarınızı korumak konusunda ne kadar önemli olduğunu anlayacaksınızdır. Günümüz dünyasında her kişisel verinin bir parasal değeri, ikame bir karşılığı var. Kişisel verilerimizin korunması ve hukuka uygun olarak işlenebilmesini sağlamak için haklarımızı bilmemiz ve etkili olarak kullanmamız son derece önem arz etmektedir.
