Doktor Fuat Umay bey, zamane çok tanınan ve görevine aşık bir hekimken yazdığı anılarından biri dikkat çekici olup intikal etmek isterim, Yıl 1910..Şimdi Bulgaristan hudutları içinde bulunan küçük tırnavacık kasabası o zamanlar henüz bize ait. Kasabaya tıbbiye mektebinden yeni çıkmış genç bir doktor tayin olmuştur ismi Fuat Mehmet. Tırnavacık halkı büyük bir ekseriyet halinde Bulgardır. Minimini kasabada hatırı sayılır bir papaz kalabalığı vardır. Bu saçlı sakallı papazlar, mektepten henüz mezun olmuş ve daha bıyıkları terlememiş genç doktora adeta bir savaş ilan etmişlerdir.

Papazlarla genç doktor Fuat beyin arasını açan mesele kasabadaki evlenmelerdir. Papazlar önüne gelen çiftin hemen nikahını kıyıyorlar, paralarını alıp onları karı-koca ediveriyorlardı. Halbuki genç doktor Tırnavacıkta yaygın bir halde frengi olduğunu görmüştür. Nitekim evlenmek üzere bulunan iki kızın taliplerinin ikisinde de frengi olduğunu tesbit etmiştir. Doktor Fuat bunun üzerine hemen mühim bir karar alıyor. Tırnavacıkta evlenecek çiftlerin sağlık muayeneleri yapılmadan papazların asla nikah kıyamıyacaklarını ilan ediyor. Bunun üzerine küçük kasabada yer yerinden oynoyor. Ppazlar isyan ediyorlar. Ne demekmiş kendilerinin işine mani olmak?... Çocuk yaştaki bu işlere ne karışırmış.?

Papazlar hatta, Babialiye bile baş vurmayı düşünürlerken genç doktor tıpkı Afrika'daki misyonerler gibi büyük bir soğukkanlılıkla yerli halkın bu işin kendi sağlıkları için lüzumlu olduğunu anlatıyor. İddiasını da yapılması düşünülen iki nikah müracaatı ile ispat ediyor. Nihayet belki linç edilmesi bile akıllardan geçen genç doktorun ne kadar haklı olduğu anlaşılıyor, papazlar yelkenleri suya indiriyorlar. Ve Türkiye de evlenme meselelerinde sıhhi bir reform yapılmış oluyor. Türkiye de olduğu gibi halen bütün Bulgaristan da Doktor Fuat'ın Tırnavacık ta kurduğu evlenme üsulu tatbik edilmektedir.

Memleketin en ileri saflarında hizmetler almış, 1920 den 1950 yılına kadar ara vermeksizin mebusluk etmiş, hatta bir aralık Sıhhiye Vekilliği de yapmıştır. Doktor Fuat Umay'ın Türkiye ye kazandırdığı en büyük mevzuu çocuk mevzuu ve Türkiye'nin en güzel teşkilatı Himaye, Etfal yani çocuk esirgeme kurumudur. Doktor Fuat Umay 1921 senesinde Himayei Etfal Cemiyetini cebinden çıkarıp mütevazi masası üzerine koyduğu 2 lira ile beraber diğer dokuz arkadaşının verdiği gene ikişerden 20 Türk lirasıyla kurmuştur. Bu teşkilatı kurmak üzere 1923 senesinde Amerika'ya giden Fuat Umay aynı kurum için zamane 100.000 dolar bağış toplamış olup Dünyada ve Memleketimizde yüzlerce şubesinin açılmasına büyük katkıları olmuştur. Bu arada Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya ailevi yakınlığıyla da bilinmekte olup anılarında bir çok kereler anlatmışlardır.