Katkı Payını Kullanma Koşulları
Belediyelerin görev ve sorumluluk alanı içerisinde olan taşınmaz kültür varlıklarının yaşatılarak korunması ve değerlendirilmesi amacıyla toplanan emlak vergisinin %10’u ora-nında tahsil edilen miktarın adıdır, katkı payı…
Belediye sınırları içerisindeki gayrimenkullerden alınan toplam emlak vergisinin yüzde onunun içeren ve il özel idarelerince açılacak banka hesabında toplanan bu meblağ, İçişleri Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca hazırlanan yönetmelikte (1) belirlenen usul ve esaslara göre kullanır…
Kültür varlığı özelliği taşıyan değerlerin “koruma kullanma dengesi” ilkeleri çerçevesinde korunması, işlev kazandırılarak gelecek kuşaklara aktarılmasını içeren çalışmalar, ilgili yönetmelikte “projelendirme - planlama”, “ uygulama” ve “kamulaştırma” anabaşlıklarında sıralanmıştır.
Kdz.Ereğli’de Yaptığımız Çalışmalar
Kültüre ve kültür mirası olan değerlere verdiği önemi lafla değil, başlattığı dört adet arkeolojik kazı çalışması ve açtığı üç adet müze ile kanıtlayan Belediye Başkanımız Sayın Halil POSBIYIK’a konuyu açtığımda, benden ayrıntı istemesi üzerine; yaptığımız bir dizi toplantı sonunda önce proje konusu olan yer ve alanları saptadık, sonra öncelik sıralaması yaparak, yol haritamızı belirledik.
Belirlediğimiz Alanlar Ve Öncelik Sıralaması
“Zamanın Tanığı, Roma Dönemi Balı Su Kemerleri”; “Herakleia Tepesi Ve Kdz.Ereğli Kalesi”; “Dört Bin Yıllık Geçmişin Ayak İzleri, Heraklius Sarayı”; “İnanç Turizmi Projesi Kapsamında Kdz.Ereğli Cehennemağzı Mağaraları”; “Geçmişten Bugüne, Bugünden Geleceğe, Kdz.Ereğli Belediyesi Kent Müzesi”; “Kiliseden Camiye, Çelikel Camisi Ve Döşeme Mozaikleri”; “Doğal, Tarihsel ve Kültürel Değerleriyle Yaşayan Sokaklar; Yalı Caddesi” adlı yer ve alanlarda “Çevre Düzenlemesi”, “Sokak İyileştirmesi", “Restorasyon”, “Arkeojeofizik, Arkeosondaj, Arkeolojik Kazı” çalışmaları önerildi ve bu projeler(2) “Zonguldak Valiliği Katkı Programı”, “Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı”, “Tarihi Kentler Birliği”, “ÇEKÜL Vakfı” gibi birimlere sunuldu.
Tarihi Kentler Birliği tarafından “başaralı proje” olarak değerlendirilen bu projeler-den sadece “Zamanın Tanığı, Roma Dönemi Balı Su Kemerleri Çevre Düzenlemesi Proje-si”ne Zonguldak Valiliği Katkı Payı Programı’nca “1.652.000,00 TL hibe türü(3) parasal des-tek verildi.
Neden Çevre Düzenlemesi Projesi?
Arkeolojik kalıntıların bulunduğu arkeolojik sit alanlarının potansiyelini koruyacak şe-kilde denetimli ziyarete açmak, tanıtımını yapmak, var olan durumundan kaynaklanan sorun-ları çözmek, alanın gereksinimlerini çağdaş, teknolojik gelişmelerin gerektirdiği donatılarla gidererek “koruma-kullanma dengesi” ilkeleri çerçevesinde hizmete sunulmasını içeren bir projedir, Çevre Düzenlemesi Projesi…
Üstelik “Çevre Düzenlemesi Projesi” uygulanan alanın, Kültür Ve Turizm Bakan-lığı’nca “ören yeri (4)” olarak tescil edilmesi, kültür turizmi anlamında bir potansiyel olup; projelendirilerek hizmete sunulması da, başlı başına bir kültür turizmi destinasyonudur.
İlimizde bu nitelikte proje çalışması, sadece Belediye Başkanımızın talimatları doğrultusunda belediyemiz Proje Koordinatörlüğü’nce hazırlanıp Zonguldak Valiliği Katkı Programı’na sunulduğundan; diğer projelerimizin de sonuçlanıp / sonuçlandırılıp, tarafımıza bildirilmesini bekliyoruz.
Neden Roma Dönemi Balı Su Kemerleri ?
Antik Herakleia Pontike (Kdz.Ereğli) kentinin su gereksinimin sağlayan bu su tesisi basılı kaynaklara (5) göre toplam “16” kilometre uzunluğunda olup, “ayakta kalan” değil, “ayakta kalabilmiş” kalıntıları da, “yıkılma - yok olma” tehlikesiyle karşı karşıya olduğu için kültür turizmi amaçlı yol haritamızda “birincil önceliğimiz” olmuştur.
Görünümü ve görkemli duruşuyla “anıtsal yapı(6)” özelliği taşıyan ve asırlardır ayakta kalarak zamana meydan okuyan “Balı Mahallesi Su Kemerleri”, döneminin inşaat tekniğini içerdiğinden korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken bir kültür mirası örneği olduğu için önemsediğimiz bir projedir.
Temsilcisi olduğum ÇEKÜL Vakfı ve Tarihi Kentler Birliği teknik ekibinden restora-tör mimar Timur ÇELİK ile görüştükten sonra, su kemerleri konusunda deneyimi olan Prof. Dr.Ferit ÇAKIR, Dr.Sabahattin, KÜÇÜK, araştırma görevlisi A.İkbal TUTAR’ı Kdz.Ereğ-li’ye davet edip, 15.06.2023 tarihinde yerinde görerek su kemerlerinin fiziksel görünümüyle statik durumu bilgisayar ortamında kayıt altına alınarak hazırlık çalışması tamamlanmış oldu.
Uygulama
Uygulamayla ilgili temel metin, proje konusu olan alan ve alandaki antik yapı kalın-tısı hakkında verilen koruma kurulu kararları olduğundan; iş takvimine bağlı olarak hazır-ladığım “Çalışma İzlencesi” ilgili makamlara sunulup onayları alındıktan sonra çalışmalara başlanacaktır.
----------------------------
DİPNOTLAR
(1)Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payına Dair Yönetmelik. 22.08.2015/29453Tarih/Sayıl Resmi Gazetrı
(2)Kaleme aldığım projeleri, savsözleriyle/sloganlarıyla yazdım.
(3)Zonguldak Valiliği İl Özel İdaresi Yapı Kontrol Müdürlüğü’nün 23.03.2023/ E-88541808-000-42758 Tarih/Sayılı Yazısı
(4)Örenyeri: Tarih öncesinde yaşamış uygarlıklar tarafından bırakılarak günümüze kadar gelmiş kendine özgü özellikleri olan aynı zamanda tarihsel sanatsal özelliklere sahip kısmen ya da tamamen sonradan yapılmış taş yapıların bulunduğu alan ya da yerdir örenyeri. Ülkemizde bakanlık listesine girmiş toplam “143” adet örenyerinin ikisi (Cehrennrmağzı Mağaraları, Filyos Tios Örenyeri) ilimiz sınırları içerisinde olup; “Cehennemağzı Mağaraları” Zonguldak İl Turizm Müdürü olarak çalıştığım dönemde, 1994 yılında bizzat kaleme aldığım “Mitolojide Cehennemağzı Mağaraları” adlı projeyle 1996 yılında bakanlık programına alındı.
(5) - Prof.Dr. W.HOEPFNER Herakleia Pontike - Ereğli - Eine Baugeschichtliche Untersuchung, Wien.1966
- Yard. Doç.Dr. Tayfun AKKAYA Herakleia Pontike (Karadeniz Ereğli’sinin) Tarihi Gelişimi ve Eski Eserleri, İstanbul,1994
(6) Birinci Grup Yapı: Toplumun maddi tarihini oluşturan kültür verileri içinde tarihsel, simgesel, anı ve estetik nitelikleriyle korunması zorunlu yapılardır. Bknz: 660 No’lu İlke Kararı
