Çoğu yazımda ve konuşmalarımda anlatırım.

Biz Zonguldaklılar, varlık içinde yokluğu yaşamayı becermişiz.

Bu konuda ne kadar övünsek azdır!

Bunlardan biri de, doğal zenginliklerimizin farkında olmayışımızdır.

Bizim ormanlarımız, dağlarımız, ovalarımız flora yönünden, değil ülkenin, dünyanın en zengin ve çeşitli bitkisini barındırır.

Akdeniz&[#]8217;deki ormanlarla bizimkileri karşılaştırın. Orada bir metrekarede birkaç ot bile yokken, bizim ormanlarımızda aynı alanda yüze yakın bitki görebilirsiniz.

Bunların çoğu besin değeri yüksek, yenilebilecek bitki ve meyvelerden oluşur.

Saymaya çalışalım isterseniz;

Ağaç-çalı olarak; Böğürtlen, Kuşburnu, Ligarba (Kuş Üzümü), Yabani Döngel, Yabani Kiraz, Kocayemiş (Taflan), Yabani Elma (Üvez), Kestane, Yabani Fındık, Çoban Ekmeği (Diken Ucu)&[#]8230;

Otsulardan; Yabani Çilek, Keçi Kulağı, Kaz Ayağı, Zılbıt-Hodan, Kelebek Mancarı&[#]8230;

Bunlar ilk akla gelenler.

Kırsalda yaşayanlar ve işin uzmanları bunların iki katını sayabilirler.

Yani doğal ve hazır endemik meyve-sebze yönünden zenginiz.

Ama bunları koruma konusunda başarılı olduğumuz söylenemez. Aksine birçok çeşidin yok olma tehlikesi var.

Bir yandan hormonlu kentleşme, yaban alanlarını daraltıyor.

Öte yandan Orman İşletmesi, bakım ve temizlik gerekçesiyle bu bitkileri yok ediyor.

Elbette öncelikle bunları doğal ortamlarında korumak gerekir.

Bunun için, kentleşmenin vahşi yok edici saldırısını engellemek, zarar verici faaliyetleri azaltmak zorundayız.

Bir başka çözüm de, neslini tüketmemek ve gelir sağlamak için bazılarının tarımını-üretimini yapmak olabilir.

Bu konuda örnekler var. Gümüşhane&[#]8217;de Kuşburnu tarlalarda üretiliyor. Kuşburnu reçel ve marmeladı önemli bir gelir kaynağı olmuş. Rize ve Karadeniz&[#]8217;in bazı bölgelerinde deneme safhasında Ligarba üretimi başladı,

Biz burada neler yapabiliriz.

LİGARBA

Ligarba çoğumuzun yakından bildiği bir meyve. Denizden yüksek ormanlarımızda bolca bulunur.

Bu bitki ülkemizdeki literatürde &[#]8220;Yaban Mersini&[#]8221; olarak bilinir. Ancak yetiştiği farklı coğrafyalarda farklı adlarla da biliniyorir. Örneğin; Rize&[#]8217;de Likapa, Trabzon&[#]8217;da Ligarba, Lifos veya Trabzon Üzümü, Rize Pazar ilçesinde Kaskanaka, Rize Ardeşen ilçesinde Çera (Çela), Artvin&[#]8217;de Morsivit veya Mahabak, Giresun&[#]8217;da Çalı Çileği, diğer bölgelerde ise Ayı Üzümü, Çay Üzümü veya Çoban Üzümü gibi. Meyvesi yendiği gibi yaprakları çay olarak da kullanılır. Baharda daha taze iken yapraklar da yenilir. Tıp çevrelerinde meyve ve yapraklarının sayısız hastalığın tedavisinde yardımcı olduğu ifade edilir. Taze olarak yenildiğindeki lezzeti yanında reçeli de harika. Bizzat yaparak denedim. Az şeker katarak ve çok fazla kaynatmadan yaptığım reçelin tadını hiçbir reçelde bulamadım Böğürtenle yarı yarıya karıştırarak yaptığım reçel de harika oldu. Bu meyvenin tarla üretimi yapılabilir. Toprak ve iklim olarak elverişliyiz. Rize ve Karadeniz&[#]8217;in bazı bölgelerinde deneme safhasında Ligarba üretimi başladı. Ondukuz Mayıs ve bazı üniversitelerde araştırmalar sürüyor.

BÖĞÜRTLEN

Böğürtleni anlatmaya gerek yok. Tanımayanımız yoktur. Çünkü bölgemizde doğal ortamda oldukça bol&[#]8230; Bu meyve de ülkede birçok yerde tarla üretimine konu olmuş. Doğal ya da ıslah edilmiş türleri ekiliyor. Dikimden iki yıl sonra meyve veriyor. Yani ürün alma süresi kısa. Taze halde ve reçel-marmelat olarak tüketilebileceği gibi, dondurucuda saklandığında da özelliğini kaybetmeyen bir meyve... Sayısız hastalığa iyi geldiği söylenir. Bu meyve için de ilimiz toprak ve iklim olarak uygun.

YABANİ ÇİLEK

Kokusu ve tadıyla harika bir meyve&[#]8230; Dağ Çileği olarak da tanınır. Düzce-Akyazı başta olmak üzere birçok yerde tarla üretimi yapılıyor. Taze ve reçel-marmelat olarak tüketiliyor. Fiyatının yüksekliği nedeniyle gelir getiren bir ürün. Kilosu 5-10 bin liradan satılabiliyor.

KUŞBURNU

Bu meyve de bölgemizde oldukça tanınıyor. Köpek Gülü olarak da bilinir. Kuşburnu meyveleri C, P, A, B1, B2, E ve K vitaminleri ile P ve K elementleri bakımından oldukça zengindir. 100 gram kuşburnunda bir sandık portakala eş değer C vitamini vardır. Kuşburnu meyvesi, limon ve domatesten 30-40 defa, elmadan ise 300 defa daha fazla vitamin içerir. Kuşburnu meyveleri, marmelat, reçel, meyve suyu, bitkisel çay ve bebek mamalarının yapımında; ayrıca C vitamini bakımından fakir olan diğer meyve ve sebze sularının da vitamince zenginleştirilmesinde kullanılır. Çiçek ve yaprakları da bitkisel çay olarak değerlendirilir. Halen birçok Avrupa ülkesinde ilaç hammaddesi olarak değerlendirilen kuşburnunun halk hekimliğinde böbrek ve mesane taşlarına, ishale, diş eti kanamalarına, yan ve göğüs ağrılarına karşı kullanıldığı biliniyor. Kökleri oldukça derine ulaştığından ve kuraklılığa dayanıklılığı nedeni ile verimsiz kıraç alanları kullanabilirsiniz. Türkiye&[#]8217;de birçok yerde tarla üretimi yapılıyor. Piyasası oluşmuş. Kilosu 120-180 TL arasında alıcı bulunabiliyor. Bizim değerini pek bilmediğimiz bu meyveyi doğal ortamdan toplayıp pazarlamak bile iyi bir gelir kaynağı olabilir.

ZILBIT

Hodan, Ispıt, Kaldırık Otu, Sığırdili, Zırbıt olarak da tanınır. Çok lezzetli bir sebzedir. Ama temizlemesi zor olduğundan zahmetlidir. Bu sebze de tıbbi anlamda sayısız yararı olan bir bitkidir. Eski çağlarda savaşa giden askerlere cesaret vermesi için yedirildiği söylenir. Tarla üretimi ve doğal ortamdan temin edilen bu sebzeyi temizlenmiş, pişirilmeye hazır hale getirecek bir işlem ve ambalajdan sonra pazarlamak iyi bir gelir kapısı olabilir.

Sonuçta;

Bu ve benzeri ürünlerin üretimini yapmak,

Reçel-marmelat-dondurulmuş gıda haline getirmek,

Gıda, ilaç, kimya piyasalarına pazarlamak,

Para kazandırır,

İşsizliği azaltır,

Tersine -kentten köye- göçü sağlar,

Bu endemik bitkiler korunmuş olur.

Bu tavanın tüm balıklarına selamlar.