2'inci Dünya Savaşı'nda Almanya'da yaşayan ve Adolf Hitler'den kaçan Yahudi Prof. Dr. Harry Dember, 1937 yılında Zonguldak'a kurmayı düşündüğü radyo aktif enerji tesisi ile, kömürün enerjiye dönüştürülerek satılabileceğini ileri sürdü. Dember, ""Farz edin yüzlerce kilometre uzakta Kahire ya da İslamabad, Zonguldak`tan kömür (enerji) almak istiyor. Satılan kömür Zonguldak`ta yakılır ve onun enerjisi radyo ile satın alana gönderilir" diyor.
Zonguldak'ta 1937 yılında kurulması planlanan tesis ile radyo dalgalarından enerji üretilip satılacağı ortaya çıktı. 2'inci Dünya Savaşı'nda Almanya'da Adolf Hitler'den kaçan bir çok Yahudi bilim adamı, Türkiye'ye geldi. Türkiye`ye gelen ve İstanbul Üniversitesinde görev yapmaya başlayan Alman Prof. Dr. Harry Dember, bir öneride bulundu. Bu öneri sadece Türkiye için değil, dünyada müthiş bir keşif olmasına neden olabilecek bir öneri olarak değerlendiriliyordu. Dember, radyo ile enerji nakil edilebileceğini belirterek, "Farz edin yüzlerce kilometre uzakta Kahire ya da İslamabad, Zonguldak`tan kömür (enerji) almak istiyor. Bugün bu iş nasıl oluyor ? Kömürü vapura yüklerler ve istenen yere gönderirler. Halbuki bahsedilen buluş ile bu kömürü taşımak için vapura gerek kalmayacak. Satılan kömür Zonguldak`ta yakılır ve onun enerjisi radyo ile satın alana gönderilir" sözleriyle kurulması planlanan tesisin amacını anlatıyor.
ZONGULDAK'TAN ALINAN KÖMÜRÜN ENERJİSİNİ RADYO DALGALARIYLA İLETMEK İSTEDİ
Prof. Dr. Dember`in 23 Mart 1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi`nde yayınlanan röportajında konu detaylı şekilde anlatılıyor. "Radyo ile enerji nakli esasen mümkündür. Mesela Ankara Radyosu`nun sesi İstanbul`dan, bir çok başka yerlere gidiyor. Bu, Ankara`dan gelen enerjiden başka bir şey değildir" diyen Prof. Dr. Dember, "Ancak Ankara Radyosu`nun dağıttığı enerji, her tarafa yayıldığı için İstanbul bunun pek az bir kısmını alıyor ve biz bu gelen enerjiyi amplifikatörlerle büyütüyoruz. Demek istediğim şudur; bugün radyo ile enerji nakli mümkündür ve bu mütemadiyen yapılıyor. Markoni'nin aradığı şey, bu enerjinin hepsinin bilinen bir yere nakletmektir. Bunun için de şimdiye kadar bazı çareler bulunmuştu. Zira nasıl aynalarla nakil ediliyorsa, telsiz dalgaları da buna benzer aletlerle nakil yapıyor. Yalnız şimdiye kadar bulunan bu çeşitli çarelerin verimliliği azdı ve pratikte kullanılması zahmetliydi. Markoni verimi daha yüksek olan çareler bularak bu işi pratikte kullanabilecek bir şekle soktu. Bu keşif kanıtlanırsa ne gibi değişiklere şahit olacağız? Mesela şimdi nakledilmek istenen elektrik enerjisi, elektrik cereyanı haline geliyor ve tel ile taşınıyor değil mi? Eğer biz bir sistem kurulabilirsek, büyük enerjileri istenen mesafeye ve telsiz-radyo dalgaları ile nakletmek mümkün olacaktır. Farz edin yüzlerce kilometre uzakta Kahire yada İslamabad, Zonguldak`tan kömür (enerji) almak istiyor. Bugün bu iş nasıl oluyor? Kömürü vapura yüklerler ve istenen yere gönderirler. Halbuki bahsedilen buluş ile bu kömürü taşımak için vapura gerek kalmayacak. Satılan kömür Zonguldak`ta yakılır ve onun enerjisi radyo ile satın alana gönderilir. Ancak, umumi bir şekilde herkesin istifade edebilmesi için bu radyo ile nakil meselesinin ucuza mal edilmesi de şarttır. Bunun zararı olabilir mi ? Bunu düşünemeyiz ama endişe edebiliriz. Düşününüz ki keşifler bir birini takip eder, Markoni`nin bu keşfinin peşinden bir başkasının gelmeyeceği ne malum? Mesela Zonguldak`tan radyo ile nakledilen binlerce ton kömürün enerjisini daha satın alanın eline varmadan yarı yolda aşırılıp kendine mal etmenin yolunu bulurlarsa iş bir hayli karışık şekil alır. Dediğim gibi; yer yüzünde ki alimler geceli gündüzlü mesai ile keşifler peşindedirler. Fakat şimdi ki halde beklenen televizyon icadıdır" ifadelerini kullanıyor. Prof. Dr. Dember`in söylediği televizyon icadı gerçekleşmiş ama bu radyo dalgaları ile enerji nakli bugün hala gerçekleşmiyor. Prof. Harry Dember, Atatürk`ün ölümünden 4 yıl sonra Türkiye`den ayrılarak 1942 yılında ABD`ye yerleşir. Bir yıl sonra da hayata gözlerini yummuştur. Zonguldak`ta uygulamayı düşündüğü bu fikir aslında İtalyan mucit Elektrik Mühendisi Guglielmo Marconi`nin çalışmalarına dayanır.
Kaynak: Hayati Yılmaz
 |
