1920-1950 Zonguldak Kronolojik Cetveli

Zonguldak;
-1 Nisan 1920’de Zonguldak Bağımsız Mutasarrıflık haline getirildi.
-1920’li yıllarda Zonguldak’ın en lüks oteli ‘İhsaniye Oteli’ydi.
-1920’li yıllar, Türkiye’ye Fransa’dan 3 Piyano geliyor, 2 tanesi Zonguldak’ta.
-23 Mart 1923 tarihinde, “Zonguldak” gazetesinin ilk sayısı yayınlandı.
-13 Aralık 1923 yılında ‘Karaelmas Basımevi’ adı altında ilk matbaa kuruldu.
-1923 yılında Zonguldak’ta 296 çocuk doğdu, 273 kişi öldü.
-1924 yılında Zonguldak’ta ölüm olayları daha da arttı.
Zonguldak, Cumhuriyetin kuruluşunun ardından, 1 Nisan 1924'te Türkiye’nin ilk ili ilan edildi.
-20 Ekim 1924 tarihinde Türkiye’nin ilk Maden Mühendis Mektebi Zonguldak’ta açıldı.
-1925 Zonguldak Devlet Hastanesi açıldı ve Frengili Erkek Koğuşu hizmete girdi.
-1926, İş Bankası, Kozlu Kömür İşleri TAŞ’ı (Kömüriş) kurdu.
-1928 yılında Zonguldak’ın elektrik tesisatı inşası tamamlandı. Toplam değeri 105 bin.358 TL idi. Daha ileriki yıllarda Elektrik Çatalağzı’ndan getirilecekti. Elektrik abonesi sayısı 3115 idi. Cadde ve sokaklarda 705 lamba vardı. Elektriğin birim fiyatı 10 kuruştu ve yardım-vergilerle birlikte 13 kuruşa satılmaktaydı. (1928 yılında elektriğin birim fiyatı vergiler dâhil 13 kuruştu).
-1927 yılında Zonguldak şehir merkezinin nüfusu 45 bin 258 idi.
-1929 yılında frengi ve sıtma ile savaş ilan edildi. Toplam 360 bin 86 kişi sıtma taramasından geçti.
-1930’lu yıllar, Türkiye’de 4 tenis kortu var, bunlardan 3’ü Zonguldak’ta idi.
-26 Ağustos 1931 yılında Atatürk’ün ziyaretinden sonra, geçtiği caddeye ‘Gazipaşa Caddesi’ adı verildi.
-29 Ekim 1931 yılında yeni Valilik Binası hizmete açıldı.
-8 Kasım 1932 yılında Uzunmehmet günü (Kömür günü) kutlaması ilk kez yapıldı.
-1932 yılında beton iskele yapıldı. 80 metreden fazla boyu olan iskelenin maliyeti 47 bin 230 TL’idi.
-1932 yılında Zonguldak şehir merkezinin nüfusu 38 bin 102 idi.
-9 Şubat 1933’te tamamen yerel olan Efesbank kuruldu. 250 bin lira sermaye ile kurulan Efesbank’ın kurucusu Şefik Kamil isimli bir tüccardı.
-1933 yılında ‘Halkevi’ binası hizmete girdi.
-1933 yılında Zevk Sineması (Tiyatro Salonu) açıldı.
-19 Ağustos 1934’de belediye kurumsallaştığında Zonguldak’ta 6 mahalle (Meşrutiyet, Mithatpaşa, Baştarla, Karaelmas, Ontemmuz ve Terakki) vardı.
-1935, Üzülmez Kok Fabrikası hizmete girdi.
-21 Haziran 1936 yılında ilk kez ‘Zonguldak’ın Kurtuluş’ günü kutlamaları yapıldı.
-1936 yılında yapılan belediye binası için (Gümrük Müdürlüğü karşısındaki) 29 bin 271 lira 78 kuruş harcandı.
-Karabük Demir Çelik Fabrikaları’nın temeli 3 Nisan 1937’de Başbakan İsmet İnönü tarafından atıldı.
-1936-37 İlk “Zonguldak Kılavuzu-Telefon Rehberi” Kitabı basıldı.
-1937 yılında ilk resim sergisi açıldı.
-1937, Etibank, Ereğli Kömürleri İşletmesi TAŞ. (Ekitaş) kuruldu.
-1937 yılından başlayarak ocaklarda sayıları 1600’lere ulaşan mahkumlar çalıştırıldı.
-16.1.1937 günü Adalet Bakanlığı ile Türk-İş Kömür Şirketi arasında bir anlaşma yapıldı.
Bu anlaşma uyarınca kömür şirketi ilk kez mahkûm işçiler kullanmaya başladı.
İlk gelen 50 kişinin pavyonların inşasında çalıştırılmasıyla başlanılan mahkûm işçilik statüsü için 4.5.1927’de Zonguldak’a 100 hükümlü daha sevk edildi.

“Maden Yeni Cezaevi” bünyesinde çalışarak hükümlülüklerini tamamlayan
insanlardan 50’si daha 12.8.1937’de Zonguldak’a gönderildi.
Miktarları daha sonra da artan bu hükümlüler cezalarını maden ocaklarında çalışarak çektiler. Daha sonra sayıları 1600’lere ulaşan hükümlü maden işçileri Üzülmez, Yeşildağ, Kozlu ve Gelik bölgelerinde çalıştırıldılar. Mahkûm işçiler doğrudan kömür kazma işlerinde çalıştıkları gibi; ocak dışındaki inşaat, daimi tamirat ve nakil işlerinde de çalıştırıldılar. Bir günleri iki gün sayılan hükümlülerin çalışmaları karşılığında alacakları ücretler bankada tahliyelerine kadar bloke edildiğinden firar olaylarına rastlanmadı. Çünkü firar edenler ayrıca cezaya çarptırılacağı gibi kazandıkları para da hazineye devredilecekti.
-13 Nisan 1938 yılında Zonguldak’ın ilk (Karaelmas) dergisi basıldı.
-1939 Kozlu-Kasaptarla ocağındaki patlamada 23 kişi öldü.
-1940 yılında kentin su şebekesi yapıldı. 3 km. uzaklıktaki Kokaksu’dan çekilen çelik borularla yapılan su şebekesi 275.bin 38 Kuruş’a mal oldu. Bu suyun metreküpü 20 kuruştu. Su abonesi sayısı 2018 idi. Kent içinde genel kullanıma açık olarak 14 çeşme vardı. Buna karşılık yangın muslukları sayısı 56 idi.
-1940 yılında itfaiye kadrosunda 20 kişi görevliydi. (1 amir, 1 baş şoför ve makinist, 1 çavuş, 1 onbaşı, 6 şoför ve 10 er) Buna karşılık araç-gereç sayısı şöyleydi: 2 arozöz, 2 motopomp, 1 eşya kamyoneti, 1 Kılavuz otomobili ve 1450 metrebez hortum.
-1940 yılında suyun metreküpü 20 kuruştan satıldı.
-1942 yılında Üzülmez deresi boyunca limandan başlanarak Ankara Köprüsü’ne kadar uzanan dere rıhtımı 320 bin 90 TL harcanarak yapıldı. Daha sonra bozulan kısımları onarımı için 45 bin TL harcandı.
-1943, EKİTAŞ kurumu, EKİ (Ereğli Kömürleri İşletmesi) Müessesesi’ne dönüştürüldü.
-1945 sayımına göre Zonguldak Nüfusu 33 bin 480 olarak belirlenmişti. Kentte 1466’sı ahşap, 3411 bina vardı. Bu binaların 2043’ü bir katlı, 260’ı üç katlı, 48’i dört katlı ve 19’u beş katlıydı.
-1945 yılında sıtma ile savaş başlatıldı. 1945 yılındaki sıtma taramasından 360 bin 86 kişi geçti. 39.887 metrekarebataklık kurutuldu. 7103 metreküp çukur dolduruldu. Bütün bu işler için 5669 işçi çalıştırıldı.
-27 Mayıs 1946 seçimlerinde Zonguldak Belediye Meclisi’nde 27 asil ve 27 yedek üye görev aldı. 1946 yılında belediye bütçesi 510 bin lira ile bağlandı.
-1946 yılında 60 bir lira olan Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası bütçesi, 1947 yılında Safranbolu ve Kdz. Ereğli bürolarının kurulmasıyla 38 bin 299 liraya düştü. O tarihte yeni kurulan E.K.İ’nin oda aidatı yıllık 5 bin lira idi. Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası 30.7.1919’da Zonguldak kaza iken kuruldu.
-1947, Atlı Atatürk ve İnönü Heykellerinin açılışı yapıldı.
-1947 Kozlu-İncirharmanı ocağında patlama oldu 13 kişi öldü.
-1947 yılında Zonguldak’ta 4210 hasta muayene edildi. 235 kişi hastaneye sevk edildi. 635 hastaya ilaç yazıldı.
-1947 yılında 1411 esnaf üç aylık muayenelerden geçirildi. Bu esnaflardan 50’si işlerini bıraktılar. Yapılan teftişler sırasında gıda maddesi satan 351 dükkânın gayri sıhhi mal sattığı görüldü. Haklarında gerekli işlemlere başlanıldı. Yine aynı teftişler sırasında yenmesi uygun görülmeyen 57 muhtelif gıda maddesinden 28’i tahlil edildi. Bunların 17’sinde kesin zarar tespit edildi. 23 gıda maddesinin yenmesi de sakıncalı bulundu. Toplam 40 değişik gıda maddesi imha edildi.
-1947 yılında Zonguldak’ta 997 kişi evlendi, 55 boşanma davası oldu. 3.032 çocuk doğdu, 2.089 kişi öldü.
-1948 Çatalağzı Termik Santralı işletmeye açıldı.
-1949’da yol durumu: 42.264 metrekarekatranlı şose. 18.813 metrekare adi kaldırım. 12.855 metrekareparke vardı.
-29 Mayıs 1949 yılında Zonguldak’ta ilk şiir dinletisi yapıldı.

Yüksel Yıldırım(2017)