•  
    •  » FOTO GALERİ
    •  » WEB TV
    •  » HABER ARA
    •  » ARŞİV ARAMA
    •  » MAKALE ARA
    •  » BİR YIL ÖNCE
    •  » BEŞ YIL ÖNCE
    •  » ON YIL ÖNCE
    •  » DÜZCE
    •  » BOLU
    •  » KASTAMONU
    •  » KARABÜK
    •  » BARTIN
    •  » TÜM HABERLER
    •  » ÜLKE GÜNDEMİ
    •  » YAZARLARIMIZ
    •  » GÜNCEL
    •  » MUTFAĞIMIZ
    •  » MANŞETLER
  • COVID-19
  • SPOR
  • ZONGULDAK
  • ALAPLI
  • ÇAYCUMA
  • DEVREK
  • GÖKÇEBEY
  • KDZ EREĞLİ
  • KİLİMLİ
  • KOZLU
Pusula Gazetesi
Zonguldak havalisinde türbe ağacı: Meşelerimiz

Zonguldak havalisinde türbe ağacı: Meşelerimiz
09 Nisan 2012 01:34:54

Yazar : Prof. Dr. Ali Osman Özcan

Meşe ağacı kayıngillerden bir ağaçtır. Ak, kara, kızıl meşe, mantar meşesi, palamut meşesi, mazı, yer meşesi gibi pek çok türü vardır. Uzun ömürlü, gösterişli, dayanıklı orman ağacıdır. Bölgede kocameşe, rüzgârlımeşe, pelitmeşesi, kovukmeşesi, meşelik vb. türde yer adlarında da kullanılmaktadır. Zonguldak köylerinde genellikle türbelerde meşe ağaçları vardır. Bölgede meşe kültünün bulunduğunun en iyi göstergesi bu ağaçlardır. Meşe ağacının simgeselliği bölge insanının bir tür kozmoloji anlayışını yansıtmaktadır. Ağacın uzun ömürlü oluşu ve olağanüstü güzelliği onun kutsal ağaç olarak görülmesine de yol açmıştır. Lakin günümüzde kültürel yağmacılığı kutsallaştıran bir anlayış yüzünden türbelerdeki meşe ağaçlarının kökünden sökülmeye çalışılması, kutsal simgelerin sökülüp atılması anlamına gelmektedir. Bu cehaletin nedenleri arasında eğitim sisteminin bilinçli insan yetiştirmediği gerçeği karşımıza çıkar. 

Meşe ağaçları kutsal yasa olarak dimdik dururken bu yasayı çiğnemekten korkmayanlar ve kibirli bir hâlde ihlal edenler, bu ağacın trajedisini ortaya çıkarmaktadırlar. Tahripkâr güçlerin açgözlülüğünü ve hırsını gören meşe ağacının kendi trajedisini oynamak zorunda kalması, kan, ölüm ve yıkımını görmesi ne kadar acı bir olaydır? Issız, tehlikeli, soğuk-sıcak zaman tünellerini aşarak büyüyen meşe ağacı kendini kutsallaştıran insanları özlemektedir. Kendisinin bilgeliğini kutsayan insanların torunları günümüzde nasırlaşan duyarsızlıklarıyla türbeleri kutsal dışı alanlara çevirmeye çalışmaktadırlar. Meşe ağacının gözyaşlarından dökülen acı ve ıstırabın farkında olmayanlar açgözlü, hırslı ve kibirli zihniyetleriyle meşe ağacından intikam almaya çalışmaktadırlar. Kutsallarını inkâr eden definecilerin tahrip edici güçleri meşe ağacına musallat olmuştur. Oysa bu olayda meşe ağacının günahı yoktur. Kinli ve kirli niyetlerini faiziyle meşe ağacından çıkarmak isteyenler önceki atalarının kutsallaştırdığı kültürel gelenekleri yok eden torunlar olarak kendi köklerini kesmektedirler.

Meşe ağacının Türklerle olan ilişkisiyle ilgili olarak Selenge yayınlarından 2006 yılında çıkmış Kalankatlı Moses’in Alban Tarihi kitabının 245. sayfasında şu bilgi verilmektedir: Piskopos’un emriyle murdar Aspandiat’ın (Tanrı Han) adıyla bağlantılı olan yüksek ve bol yapraklı palıd (meşe) ağaçlarının en büyüğünü kestiler. Onlar (Hunlar) bu ağaca at kurbanı kesiyor, kanını yapraklarına saçıyor, kellesini ve derisini de budaklarına asıyorlardı. Bu meşe ağacı bütün öteki ağaçların anası sayılıyordu ve bu ağaca Hunlar’ın ülkesinde çokları o cümleden bu Put’u kurtarıcı, hayat verici ve bütün nimetleri bahşedici kabul eden prensin kendisi ve onun bütün ayanları tapıyordu. Dev ağacın kesilmesi hususunda Piskopos’un emrini işiten, kendilerini tahkir edilmiş sayan ve gelecekte mahvolabileceklerini düşünen büyücüler, sihirbazlar ve kâhinler kara cemaati (halkı) önlerine kattılar. Hunlar’ın prensinin ve ülke ayanlarının yanına gelip bağırıp çağırdılar:

Nasıl olabilir de siz şuurlu olarak bizim ve ilahlarımızın düşmanının dediğine yani bu ağacın kesilmesine razı olursunuz? Niçin ona kulak verip atalarınızın yaptırdığı mabetleri ve kurbangahları talan edip yıkıyorsunuz? Hükümdarlar ve prensler, bizim bütün halkımız bugüne kadar bu mabetlere hürmet ediyor, bunlardan ve mukaddes ağaçlardan güzel armağan alıyor, halkımızın sayısını artırıyor, onlardan kuvvet alarak düşmanlarımızın üzerinde galebeler kazanıyorlardı. Siz bu piskoposta ne gördünüz ki onu böyle saygıyla dinliyorsunuz? Niçin ona böyle selahiyat veriyorsunuz ki o sizin ilahlarınızın mabetlerini yıkıp dağıtıyor? Yani siz dev ve cesur Aspandiat’a (Tanrı Han) bu ağaca ibadet edip, kurban kesip ondan güzel hediyeler ve başka istediklerinizi almıyor muydunuz? O, hastaları sağaltıyor, fakir ve yoksulları yükseltiyor, biz kızmar( şiddetli) kuraklıkta ve sıcak günlerde onun kuvveti vasitasıyla yağışlar meydana getirip sıcak, kızmar (kızgın) günleri serinletiyor, bu yağışlar kırları ve ağaçları göğertiyor ve sizin keyfiniz ve gıdanız için meyveleri tatla dolduruyordu. Biz sırf bunun vasıtasıyla yağışları kestiriyor, göklerin gürültüsünü ve yıldırımlarını sakinleştiriyorduk… Yahu pehlivan kuvvetli Aspandiat için yapılan ve kurulan mabet ve ibadetgâhlar olan yerlere ve ülkemizin kayyumu ve halaskârı olan bu güzel ve kalın yapraklı ağaca kim yaklaşabilir ve onlara kim el vurabilir? Bu ağacın dökülmüş yapraklarını veya kurumuş budaklarını ihtiyaçları için toplayan cahiller bile bu ağaç tarafından dehşetli yaralarla delilikle ve hatta ölümle cezalandırılıyorlardı ve onların evleri ve nesilleri bile yok ediliyordu.

Kalankatlı Moses’in Alban Tarihi’nde verdiği meşe ağacıyla ilgili bilgiler gerçekten çok ilginçtir. Öncelikle Türklerin Hristiyanlık’ı kabulde gösterdikleri direnci açıkça ortaya koymaktadır. Zonguldak havalisine gelen Türkler Hristiyanların inanışlarına karşılık kendi dünya görüşlerini savunmuşlardır. Kuman ve Kıpçaklar meşe ağacını oyarak ondan tabutlar da yapmışlar ve onu kutsamışlardır. Müslüman olan Türkler Hristiyanlık ile mücadelede eski inanışlarını da sürdürmüşlerdir. Meşe ağacının olduğu yerleri kutsal kabul edip oraları İslamiyet’le uyuşan türbelere döndürmüşlerdir. Çünkü türbe, içinde büyük bir kimse gömülü olduğu veya ziyaretgâh hâline getirilen mezara denir. Türkler de meşe ağacının bulunduğu yerleri ziyaretgâh kabul edip bayramları veya yağmur dualarını oralarda yaparak eski geleneklerini sürdürmüşlerdir.

Ufuk Tavkul’un Selenge yayınlarından 2009 yılında çıkmış Kafkasya Gerçeği adlı kitabının 141. sayfasında “İri meşe ve pelit ağaçlarını hendek gibi oyup ölülerini içine koyarlar ve sıkıca kaparlar” cümlesinde Kafkasya’da hâlen meşe ağacının kutsal olduğu anlaşılabilir. Bölgenin tapusu olarak görülebilecek olan meşe ağaçları bir inancın halk arasında hâlâ yaşadığını göstermektedir. Bu ağaçlara düşmanlık kendi kültürüne düşmanlıkla aynıdır. Kalankatlı Moses’in kitabında geçen Tanrı Han kavramı meşe ağacının eski Türk dinindeki yerini gayet güzel anlatmaktadır. Meşe ağacı kozmik kutsallığı olan bir ağaçtır. Kötülükleri uzaklaştırıcı, öteleyici, kaderi belirleyici niteliklere sahiptir. Dallarıyla gökyüzünü, gövdesiyle yeryüzünü, kökleriyle yer altı dünyasını (öbür dünyayı) temsil ederek kutsal bir mekân oluşturan bir ağaçtır.

Mircea Eliade Kabalcı yayınlarından 2007 yılında basılmış Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi kitabının I. cildinin 59. sayfasında şu ifadelere yer vermektedir: Kozmik kutsallık gizemi dünya ağacında simgelenir. Evren düzenli aralılarla başka bir değişle her yıl yenilenmesi gereken bir organizma (canlı) olarak sunulur. Bazı ayrıcalıklı kişiler bir tür meyve veya ağacın yakınındaki bir kaynak aracılığıyla mutlak gerçeğe, gençleşmeye, ölümsüzlüğe erişebilir. Kozmik ağacın dünyanın merkezinde bulunduğu ve üç kozmik bölgeyi birleştirdiği düşünülür. Çünkü ağacın kökleri yer altına uzanmakta ve tepesi gökyüzüne değmektedir. Yaşamın ritmine uygun bir şekilde kutsal mekânları yorumlayan Türkler Müslümanlık’tan sonra bile eski geleneklerini yaşatmaya devam etmiş ve ağaçları kutsal kabul ederek bu ağaçlar çevresinde kutsal mekânlar oluşturmuşlardır diyebiliriz. Kutsal meşe ağacı ibadet yeri olarak kullanılan Hristiyanların manastır veya kiliselerine karşı Türklerin direniş simgesi gibidir. Zonguldak havalisinde hemen her köyde diğer ağaçlar değil de niçin meşe ağacının türbeleri süslediği sorusuna verilecek en güzel cevap “Meşe ağacının kültür tarihimizdeki yeri” olacaktır. Mezarlıklarda servi ağacı Zonguldak havalisinde pek yer almaz. Fakat mezarlık olsun olmasın meşe ağacı kutsal mekânların hemen hepsinde ilk sıradaki yerini korumaktadır.
Bu Yazı Toplam 2125 Defa Okunmuştur
Yazdır
Yorumlar
Yorumlar, editörlerimiz tarafından onaylandıktan sonra yayınlanır. Kanunlara aykırı, konuyla ilgisi olmayan, küfür içeren yorumlar onaylanmamaktadır.

 Yorumlar ( 5 )

Hayrettin Parlakyıldız
10 yıl önce

Meşe ağacıyla ortaya çıkan kültürel yapımızı, hafızamızı tazeleyerek, sosyolojik değerlendirmeyle ortaya koymanız, biz akademisyenlere yakışan önemli bir görev olmalıdır. Sizin de sosyoloji üzerine çalışan bir akademisyen olarak, meşe-insan ilişkisini kaybolan değerler açısından değerlendirerek, toplumsallığımızı sorgulamanız, anlamlı bir çalışma olmuş. Hassasiyetinden dolayı size teşekkür etmek gerek...

 Beğen

Hayrettin Parlakyıldız
10 yıl önce

Meşe ağacıyla ortaya çıkan kültürel yapımızı, hafızamızı tazeleyerek, sosyolojik değerlendirmeyle ortaya koymanız, biz akademisyenlere yakışan önemli bir görev olmalıdır. Sizin de sosyoloji üzerine çalışan bir akademisyen olarak, meşe-insan ilişkisini kaybolan değerler açısından değerledirerek, toplumsallığımızı sorgulamanız, anlamlı bir çalışma olmuş. Hassasiyetinden dolayı size teşekkür etmek gerek...

 Beğen

K. KUZUCU
10 yıl önce

Sıradan bir nesne olarak gördüğümüz, mangal partilerinde keyif için yakarak tükettiğimiz meşenin inanç tarihimizde meğer ne kadar derin bir anlamı varmış. Tarih, biyoloji, sosyoloji, folklor ve din bilimlerinin metodolojisini kullanarak ufkumuzu açan bunefis yazınızdan dolayı kutluyorum sayın hocam. Bundan sonra soyadlarında ve yer adlarında göreceğimiz "meşe" adlandırmasına bakışımız farklı olacak. Selçuklu ve Beylikler döneminin önemli merkezlerinden olan Erzincan-Divriği-Kemah yörelerindeki meşe sıklığının hikmeti de yavaş yavaş anlaşılıyor. Allah kaleminize güç, ömrünüze izdiyad versin.

 Beğen

HULUSİ GEÇGEL
10 yıl önce

Sayın Hocam, Zonguldak değerlerini aydınlatan yazılarınızı ilgiyle takip ediyorum. Yöremizin kültürel zenginliğini ve derinliğini ortaya koyan araştırmalarınız, bilgi dağarcığımızı zenginleştirmenin yanında kentimize olan aidiyet duygularımızın gelişmesine ve hemşehrilik bağlarımızın güçlenmesine de katkı sağlayacaktır. Doğma büyüme bir Rüzgârlımeşeli olarak bu yazınız için ayrıca teşekkür ediyorum. Selam ve saygılarımla...
Hulusi GEÇGEL

 Beğen

ARDIÇveCÖYÜB
10 yıl önce

Kozlu köylerinden ARDIÇ mahallesinden SAKA köyüne giderken hemen yol kenarında 5 adet meşe ağacı vardır.eski mezarların olduğu bu yere türbe denir.Ama biz bunun kaynağını bilmiyorduk.Sayenizde öğrenmiş olduk.Çok teşekkürler hocam saygılar...

 Beğen

  • s.
  • 1
gölgeler



Günün Pusula Gazetesi'ni okuyabilirsiniz.
jpeg formatında indirebilirsiniz.

Sağlık Haberleri


Çok okunan yazıları


  • Kdz. Ereğli Cehennemağzı Mağarası'ndaki gizem
    22-04-2012 | 23 : 52 53
  • Anadolu Beylikleri'nden Osmanlı'ya Zonguldak
    14-08-2012 | 02 : 11 41
  • Anadolu Beylikleri döneminde Zonguldak'ın dipsiz kuyusu
    06-12-2015 | 21 : 20 47
  • 16. Yüzyıldan günümüze Zonguldak Bölgesi'ndeki nüfus hareketleri ve köyler
    03-08-2014 | 20 : 55 50
  • Zonguldak'ta "Kırk kulplu kazan" efsanesi
    14-03-2012 | 14 : 43 22
  • Zonguldak zorbalarından Ali Molla
    04-12-2012 | 00 : 01 49
  • Altın karasaban ve boyunduruk nerede?
    08-05-2012 | 00 : 25 50
  • Erik diyarı Zonguldak
    24-07-2012 | 13 : 18 45
  • Zonguldak'ta Osmanlıların ilk dönemi
    22-06-2015 | 22 : 26 24
  • Zonguldak; Göç alan ilden, göç veren ile
    02-12-2014 | 21 : 51 36
  • Rumeli'ndeki köylerle Zonguldak köyleri arasındaki benzerlik
    09-04-2013 | 01 : 37 09
  • Saka, sucu değildir
    23-03-2015 | 00 : 14 44
Tüm Yazıları

Köşe Yazarlarımız


  • Ali Rıza Tığ
    Zorunda mıyım?
  • Bayram Tomakin
    Tekrarlama
  • Öznur Güneş
    Sahile göz dikenler, pusuda yatanlar…
  • Cüneyt Özfidan
    ‘Her yerde yanmış madenciler vardı, onların üzerinden sürünerek çıktık!’
  • Prof. Dr. Şenol Kuşcu
    Ekonomide tasarruf reformu paketi
  • Raif Tokel
    YAYLA MAHALLESİ’NİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ - II

Çok Okunan Köşe Yazıları


  • BUGÜN
  • BU HAFTA
  • BU AY

» Henüz BUGÜN Yazı Görünmüyor
  • Ali Rıza Tığ
    Üvey anneyle ilişki cinayetinin anatomisi
  • Öznur Güneş
    Ensest ilişki ve cinayet...
  • Ali Rıza Tığ
    Zonguldak’ın varlıklı aileleri
  • Ali Rıza Tığ
    Soruşturma yetmez: Vergi incelemesi gerekir
  • Ali Rıza Tığ
    Özeliniz de, tüzeliniz de aynı!
  • Prof. Dr. Şenol Kuşcu
    Gösterişten tasarruf olmaz!
  • Ali Rıza Tığ
    Parti değiştirirse eşi kesin boşar!
  • Ali Rıza Tığ
    Üvey anneyle ilişki cinayetinin anatomisi
  • Ali Rıza Tığ
    Şaplakların sesi ırmak gıyından duyuluya!
  • Ali Rıza Tığ
    Gazeteciliğin yüz karası…
Logo
  • Ana Sayfa

  • Künye
  • İletişim
  • Hakkımızda
  • Reklam
  • Üye Girişi
  • Üye Kayıt
  • Bize Yazın
  • Zonguldak
  • Spor
  • Kdz.Ereğli
  • Alaplı
  • Çaycuma
  • Devrek
  • Gökçebey
  • Kilimli
  • Kozlu
  • Tüm Haberler
  • Facebook
  • Twitter
  • Arşiv
  • Gazete 1 nci Sayfalar
  • Videolu Haberler
  • Çok Okunanlar
  • Foto Galeri
  • Pusula TV

ETİKET

            • Zonguldak  Kozlu Kilimli Alçakoca imece
              Ereğli   Alaplı   Çaycuma   Devrek
              Gökçebey   ttk   Göçük   Erdemir
              çates   termik   santral   Akdemir   Tünel  Zonguldaksporchp mhp ak parti Zonguldak Evden Eve
               evden eve nakliyat  maltepe evden eve nakliyat
         

Mobil uygulamayı indirmek için tıklayınız

Copyright © Pusula Gazetesi Tüm hakları pusulagazetesi.com.tr'ye aittir.

Ereğli Haberleri

Zonguldak Haberleri

Günün Haberleri

Son Dakika

YUKARI