Baltaş, Zonguldak’ın yüzde 56’sı dağlarla, yüzde 31’i platolarla ve yüzde 13’ünün ovalarla kaplı olduğunu söyledi. Yağışlı bir iklime sahip olan Zonguldak’ın en büyük akarsuyu olan Filyos Çayı’nın dışında, küçük fakat çok sayıda akarsuyu olduğunu da ifade eden Baltaş, bilgilendirme yazısında şunları söyledi:
“Jeomorfoloji, yer kabuğunun yüzeyinde görülen şekilleri inceleyen, oluşum ve evrimlerini açıklayan, bunları kendi yöntembilimi içerisinde sınıflandıran, coğrafî dağılım ve gruplandırmalarını, nedenleriyle birlikte araştıran bir bilim dalıdır. Zonguldak’ın yerleşim alanlarını, ulaşımını, sanayisini, iklimini, turizmini, tarımını, bitki ve hayvan topluluklarını vb. etkileyen jeomorfolojik özellikleri aşağıda özetlenmiştir.
Zonguldak ili çok engebeli bir arazi yapısına sahip olup; il alanının yüzde 56’sı dağlarla, yüzde 31’i platolarla ve yüzde 13’ü ovalarla kaplıdır. Bölgenin topografyası genel olarak, bu kıyı şeridinden başlamak üzere kuzeyden güneye doğru basamaklar şeklinde yükselir. Dağlar kıyıya paralel olarak uzanan üç ayrı sıra oluşturduğundan kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım belirli alanlarda yapılan yollarla gerçekleşir.
Bol yağışlı bir iklime sahip olan Zonguldak, yerüstü su kaynakları bakımından oldukça zengindir. İlin en büyük akarsuyu olan Filyos Çayı’nın dışında, küçük fakat çok sayıda akarsuyu bulunmaktadır. Bu akarsular çok sayıda vadi arasından aktıklarından il topoğrafik olarak çok sayıda parçaya bölünmüştür. Alaplı Irmağı Vadisi, Gülüç Irmağı Vadisi, Üzülmez Deresi, Çaydamar Deresi Vadisi, Çatalağzı-Gelik Vadisi, Göbü Vadisi, Türkali Vadisi vb. bu duruma örnek gösterilebilir. Ayrıca her biri akarsuların denize döküldüğü yer anlamına gelen Küçükağız, Ömerağzı, Çatalağzı İnağzı, Değirmenağzı, Çavuşağzı, Alacaağzı, Köseağzı, Mevrekeağzı ve İncivezağzı gibi ağızlara irili ufaklı pek çok dereye sahip olmasına karşın, yaz mevsiminde bu derelerin oluşturduğu kanyonlardan akan su miktarları azalmaktadır.
Kıyılarında genellikle Karbonifer ile çevre kayaçlarının konumlandığı Zonguldak ve çevresi; kuzeyde, yer-yer son derece dik falezli Karadeniz kıyı topoğrafyasıyla sınırlanmaktadır. Kıyılardaki düz alanlar, Pliyosen (5,3-2,5 milyon yıl) döneminde gelişen ve derin vadiler oluşturan akarsuların denize ulaştığı kısımlarda bulunan bazı dar alanlarda gelişmiş delta ve plajlardan oluşmaktadır.
Deniz kıyısından veya kıyıyı yer yer çevreleyen dik falezlerden başlayarak güneye doğru giderek yükselen topoğrafik yapı geniş bir yüzeyi kaplayan az eğimli yamaçlardan oluşur. Güneye doğru giderek yükselen topoğrafya orta kesimlerde 1200 metreyi aşar. Zonguldak’ın en yüksek dağları genellikle ilin güneyinde konumlanmış olup, yer yer 2000 metreye kadar ulaşan yükseklikler oluşturur. At Yaylası Tepesi (710 m), Göldağı (771 m), Kantar Tepe (905 m), Orhan Tepe (920 m), Baba Dağı (1120 m), Soğukoluk Tepesi (1268 m), Kızıl Tepe / Kızıltaş (1468 m) ve Bacaklı Yayla ilin bilinen yükseltileridir.
İl merkezi ile Kozlu ve Kilimli’nin bulunduğu alanda kıyıya yakın konumdaki dağların yükselmeleriyle birlikte Karbonifer Penceresi de denilen kömürlü kayaçlar yüzlek (mostra) oluşturarak açığa çıktıklarından havzadaki en büyük kömür işletmeleri (Kozlu, Üzülmez ve Karadon) bu bölgede kurulmuştur.
Küçük küçük koylara sahip olmakla birlikte il genelinde kıyılar genellikle düz falezlerden oluşur. Zonguldak kıyı şeridinin en büyük girintisi Ereğli ilçesi yakınlarındaki Baba Burnu’dur. Doğuda Sazköy’den batıda Alaplı ilçe sınırına uzanan 80 kilometrelik kıyı bandında yer alan pek çok doğal plaj (koy) ve kumsal alanlar yöre halkının yaz aylarında günübirlik kullandığı belli başlı mekânlardır. Köseağzı, Kireçlik koyu, Alacaağzı, Danaağzı, Çavuşağzı, Ilıksu, Değirmenağzı, Kozlu, Balkayası, Kapuz, Uzunkum, İnağzı, Kilimli, Çatalağzı, Göbü, Türkali ve Filyos ilde bilinen ve halk tarafından kullanılan plaj ve kumsallardır.
İl sınırları içinde doğal göl bulunmamaktadır. Buna kaşın; il merkezinde Ulutan, Ereğli ilçesinde Kızılcapınar ve Gülüç baraj gölleri; Çatalağzı’da Dereköy ve Karapınar’da Çobanoğlu göletleri ilin bilinen yapay gölleridir.”
