Atatürk; Zonguldaka ziyareti olan 26 Ağustos 1931 tarihinden sonra, senenin her 26 ağustos günü, şehrimize ayak bastığı eski iskelede törenlerle anılmaktadır. Bu tarihi gün 1950li yıllara kadar bayram havasında kutlanıp, anma törenleri düzenlenmiştir.
Atatürkün Zonguldaka geldiği 26 Ağustos günü, 1932 yılından itibaren
Gazi Günü olarak tören ve şenliklerle kutlanmıştır. 24 Kasım 1934 yılında
TBMM tarafından Mustafa Kemale Atatürk soyadı verilmesinin ardından
Zonguldakta Gazi Gününün Atatürk Günü olarak kutlandığını görmekteyiz.
Mustafa Kemal Atatürkün 26 Ağustos 1931de Zonguldaka yaptığı ziyaretin
Zonguldaklılar tarafından şeref günü olarak ilan edildiğinin belirtildiği Karaelmas
dergisinde, Mustafa Kemali bu ilde görmenin büyük mutluluk ve gurur olduğu da
vurgulanmıştır. Gazi Günü kutlamaları Zonguldak Halkevinin başkanlığındaki
bir kutlama komitesi tarafından organize edilmiştir.
26 Ağustos tarihi Türkiye tarihinde önemli olan Büyük Taarruzun başlangıcı aynı zamanda iktisadi istiklal sahasında da bizi yeni zaferlere ulaştıran İş Bankasının kuruluş günü olduğundan Zonguldakta Gazi Günü kutlamalarında bu iki önemli olayla birlikte anlmıştır.
Zonguldak il yönetimince temmuz 1932 yılında alınan kararla Atatürkün Zonguldaka ayak bastığı günün milli bayram gibi kutlanması kararlaştırılmıştır.
Gazi gününün birinci yıl dönümü kutlamaları (1932) Zonguldak Halkevi başkanı
Mithat Akif Bey başkanlığındaki kutlama komitesi tarafından düzenlenmiştir.
Komite tarafından yapılan ve bütün halka dağıtılan Gazi Günü nün birinci yıl
dönümü kutlama programı şöyledir.
Zonguldak Halkevi Gazi Gününü tesit komitesi
26 Ağustos 1932 Gazi Gününü tesit (kutlama) programı.
Ulu kurtarıcımız sevgili Cumhur reisimiz Gazi Mustafa
Kemal Hazretlerinin Zonguldaka ayak bastıkları mesut günün
birinci yıldönümü 26 Ağustos 1932 gününe rast geldiğinden
Halkevi 26 Ağustos gününü aşağıda yazıldığı gibi tesit edecektir:
-Mebuslar
-Hükümet reisleri ve memurları
-Askeri ümera ve erkân
-Resmi ve hususi teşekküller
1) 26 Ağustos 1932 Cuma günü öğleden önce saat 10.30da
Halkevinde toplanacaklardır.
2) Merasim, Halkevi bahçesinde yapılacak ve Gazi Hz.
Zonguldaka ayak bastıkları saat 11.20 gece olduğundan
merasime bu dakikada başlanacaktır.
3) Fırka Reisi Mithat Akif Beyefendi bu günün hatıralarını anlatan
bir nutuk söyleyeceklerdir.
4) Gündüz ve gece resmi ve hususi bütün binalar donatılacak ve
aydınlatılacaktır.
5) Gündüz ve gece Halk Fırkası ve Halkevi umuma açık
bulunacaktır.
6) Gece şenlikler yapılacak, muhtelif eğlenceler tertip olunacaktır.
Kutlama programından da anlaşıldığı gibi Gazi Gününün birinci yıldönümü
tören ve kutlamaları Zonguldakta milli bir bayram gibi kutlanmıştır. Zonguldakta
geleneksel olarakGazi Günü kutlamasının başlatılması Zonguldak Halkevi
tarafından sağlanmıştır.
ZonguldaktaGazi Günü kutlamalarının heyecanı her geçen yıl
artmıştır. 26 Ağustos 1933 tarihindeki ikinci yıldönümü de bayram şenliğiyle
kutlanmıştır. 26 Ağustos Cumartesi günü saat 10.00da C. H. F. reisi Mithat Akif
ve Fırka, Halkevi, çeşitli teşkilatlar, izciler, mektep talebeleri, milli kuruluşların
heyetleri, esnaf cemiyetleri, işçi grupları ve halktan oluşan büyük bir kitle hükümet konağı meydanında toplanmıştır. Ayrıca Zonguldak valisi ve memurlar da törene katılmıştır. Kutlamalar, Halkevi bandosunun İstiklal Marşı ile başlamış ve
Zonguldak valisinin ortaokul öğrencisi olan kızı Leman Halit Hanım, Atatürkün Zonguldak kömür havzasına geldiği günün anlam ve önemini belirten bir konuşma yapmıştır.
Ardından, C.H.F. vilayet idare reisi, Mithat Akifin havzanın iktisadi
önemiyle ilgili konuşma yapmıştır. Konuşmalardan sonra, Halk Fırkası salonunda misafirlere çay ikramı yapılmıştır. O gün Zonguldak baştanbaşa bayraklar ve defnelerle donatılmış, gece de şehir ışıklarla aydınlatılmıştır.
Gazi günü, Zonguldak kömür havzasında da büyük bir sevinçle kutlanmıştır.
Vali, C.H.F reisi, Halkevi, milli kuruluşların mensupları, maden müesseselerine
mensup birçok kişi, izciler ve halkevi bando takımı defneler ve bayraklarla süslü
tren ve otomobillerle Üzülmez ocakları bölgesine gitmiştir. Halkevi bandosu ise
çeşitli milli marşlar çalmıştır.
Törenden sonra Vali, C.H.F. reisi ve bütün teşekküllerin reisleri tarafından
Atatürke halkın coşkun özleyişleri, sevgi ve saygıları ve sarsılmaz bağlılıkları
telgrafla arz edilmiştir.
Görüldüğü gibi Zonguldakta Gazi Günü kutlamaları 1932 yılından itibaren
günün anlam ve önemine uygun bir şekilde kutlanmış ve hatırlanmıştır. Böylelikle
her yıl yıldönümleri kutlanan geleneksel bir bayram haline dönüşmüştür.
Zonguldaktaki Gazi günü yıldönümü kutlamaları ile ilgili ulusal basında dahi
haberler yer almıştır. Ulus gazetesi ise 27 Ağustos 1945 tarihli sayısında
Zonguldakta Atatürk Günü Dün Törenle Kutlandı başlığıyla yayımlamıştır.
Zonguldakta Gazi Günü 1934 yılındaki yıldönümü kutlaması da büyük bir
sevinç ve heyecanla kutlanmıştır. Bu yılki kutlamalar diğer yıllara oranla daha
canlı ve heyecanlı geçmiştir. Halkevinin hazırladığı programa göre saat 10.30dan
sonra halk Cumhuriyet meydanında toplanmaya başlamış törene Zonguldak valisi
ve memurlar da katılmıştır. Saat 11.00de Halkevi bandosunun çaldığı İstiklal
Marşı ile törene başlanmış, ardından C.H.F. vilayet idare reisi Dr. Mithat Akif Bey
meydana konulan kürsüye çıkmış ve bu günün önemini ve Zonguldak havzasına
getirdiklerini anlattığı konuşmasını yapmıştır.
Dr. Mithat Akif Beyin konuşmasının ardından Zonguldak valisi Halit
Aksoyun kızı Leman Hanım kürsüye gelmiş ve Atatürkün Zonguldak maden
havzasına şeref verdikleri günün tarihi hatıralarını canlandıran ve Cumhuriyet
güneşinden feyz alan Cumhuriyet ülkesinin kavuştuğu saadet merhalelerini anlatan şu konuşmayı yapmıştır.
Zonguldakta Gazi günü kutlamaları büyük bir coşkuyla kutlanmış ve geleneksel bir hale gelmiştir. Ancak Zonguldakta Gazi Günü yıldönümlerinin kutlamaları 1950li yıllara kadar kutlandığını, ardından ise unutulduğunu görmekteyiz.
Yardımcı kaynaklar
Zonguldak Nostalji
Yücel Namal (BEÜ)