THK Sergisi, Zonguldaklıları geçmişe götürdü

Türk Hava Kurumu (THK) Zonguldak Şubesi tarafından Tayyare Haftası nedeniyle Valilik binası girişi katında açılan sergi, Zonguldaklıların büyük ilgisini gördü. Sergide; 1925 yılında Türkiye genelinde yapılan 331 uçaktan Zonguldakın maddi katkılarıyla yapılan 9 uçağın fotoğrafları ve bilgiler yer aldı.

Sergide bulunan fotoğraflar ve bilgiler ise, Bülent Ecevit Üniversitesi (BEÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yücel Namala ait. Namal, yaptığı araştırma çalışması ile ilgili Pusulaya bilgiler verdi.

Öznur Güneş: 30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramı ne zaman kutlanmaya başlandı?

Yücel Namal: Milli Mücadeleyi son noktaya ulaştıran Başkomutanlık Meydan Muharebesinin (Büyük Taarruz) yıldönümü olan 30 Ağustos günü 12 Nisan 1926 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Zafer Bayramı Kanunu ile kutlanmaya başlanmıştır. 30 Ağustos Zafer Bayramı gününün aynı zamanda Tayyare Bayramı olarak kutlanması ise Türk tayyarecilerinin talepleri doğrultusunda Hükümet, Milli Mücadele döneminde tayyarelerimizim en çok uçtuğu 28-29-30 Ağustos günlerine atfen 1926 yılından itibaren 30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramı olarak kutlanılması kararlaştırılmıştır.

Güneş: Zonguldak Tayyare Cemiyeti ne zaman kuruldu?

ZONGULDAK VALİSİ MUSTAFA REŞAD BEYİN BAŞKANLIĞINDA 17 KİŞİ TOPLANARAK ZONGULDAK TAYYARE CEMİYETİNİ KURMUŞTUR

Namal: Türk Tayyare Cemiyetinin kuruluşundan üç ay sonra Zonguldakta Tayyare Cemiyeti Şubesi kurulması amacıyla, halkı teşvik etmek amacıyla, Zonguldak Gazetesi 21 Mayıs 1925 tarihli nüshasında Tayyare, Tayyare! başlıklı yazıyla yurt genelindeki tayyareye yardım faaliyetlerini örnek göstererek, Zonguldakta Tayyare Cemiyeti Şubesi kurulması için çağrıda bulunmuştur. Bu çağrının ardından 22 Mayıs 1925 tarihinde Cuma günü öğleden sonra belediye binasında Zonguldak Valisi Mustafa Reşad Beyin başkanlığında şehrin ileri gelenlerinden oluşan 17 kişi toplanarak Zonguldak Tayyare Cemiyetini kurmuştur.

Güneş: Zonguldak Tayyare Cemiyetinin yardım toplama faaliyetleri nelerdir?

Namal: Zonguldak Tayyare Cemiyeti Şubesi, Türk Tayyare Cemiyeti Nizamnamesinin 16ncı maddesinde belirtilen gelirleri ve yardım toplama faaliyetleri arasında üyelerden alınan aidatlar, cemiyete yapılan yardım ve bağışlar, vasiyet yoluyla cemiyete bırakılan emval, emlak ve arazi, piyango, müzayede, müsamere ve eğlence gelirleri bulunmaktadır. Bunların dışında daha sonraki yıllarda bu yardım kolları çeşitlenerek tayyare pulu, kurban derisi, zekât-fitre, tayyare rozeti gelirleri de katılmıştır. Türk Tayyare Cemiyetinin yardım toplamak için kullandığı propaganda araçlarından birisi olan Tayyare Mecmuası on beş günde bir yayımlanarak içeriğinde cemiyete yardımda bulunanların isimlerine de yer verilmiştir. Böylece halkın cemiyete yardım etmesi teşvik edilmiştir.

Güneş: Zonguldak Tayyare Cemiyetinin Türk Hava Kuvvetlerine bağışladığı tayyareler hakkında bilgi verir misiniz?

AMAÇ; HAVA KUVVETLERİNE BAĞIŞ UÇAKLARI EDİNEREK DAHA GÜÇLÜ OLMASINA KATKIDA BULUNMAKTI

Namal: 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti, havacılığı Türk milletine tanıtmak ve sevdirmek amacıyla kurulmuştur. Kuruluşunun ilk günlerinden itibaren Türk Tayyare Cemiyetine yüklenen önemli görevlerden biri de, Hava Kuvvetlerine bağış uçakları edinerek daha güçlü olmasına katkıda bulunmaktı. Türk Tayyare Cemiyeti bağış uçak kampanyalarına halkın katılımını teşvik etmek amacıyla belirli bir meblağın üstünde yardımda bulunan şehir, aile veya kişilerin isimleri cemiyetin nizamnamesinin 17nci maddesi gereğince tayyarelere verilmiştir. Bağış uçaklara isim verme faaliyetleri ismi verilecek şehir veya kasaba meydanlarında anlamlı olması amacıyla, 29 Ekim Cumhuriyet veya 30 Ağustos Zafer Bayramı günlerinde yapılması kararlaştırılmıştır. Zonguldak Tayyare Cemiyeti Şubesi de bağış uçak kampanyalarında kendi üzerine düşeni gerçekleştirmek için yoğun bir çalışma içine girmiştir. Zonguldak Tayyare Cemiyeti, Zonguldak Gazetesine verilen ilanlar, satılan piyangolar, düzenlediği spor karşılaşmaları, müsamere ve tayyare bayramları aracılığıyla ihtiyaç duyduğu propagandayı yaparak bunun sonucunda elde edilen parayla Zonguldak ve ilçeleri (Bartın, Ereğli ve Safranbolu) isimlerinde uçakları Hava Kuvvetleri envanterine bağış uçaklarını kazandırmıştır. Zonguldaktan Türk Hava Kuvvetlerine bağışlanan uçaklar şunlardır: 1930da Zonguldak ve Bartın birinci tayyaresini, 1931de Safranbolu ilk tayyaresini, 1933te Ereğli ilk tayyaresini, Bartın ve Zonguldak 2nci tayyaresini, 1934 yılında Ereğli ikinci tayyaresini, Bartın ve Zonguldak üçüncü tayyaresini bağışlamıştır. Zonguldak, Bartın ve Ereğli uçaklarına ad verme töreni, Zonguldakta uygun coğrafi mekân bulunamadığından 30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramında Boluda yapılmıştır. Törende, uçaklara isimleri konulacak şehirleri temsil etmek üzere mahalli tayyare şubelerince seçilen ikişer kişilik heyetler Boluya gitmiştir. Boluda tören sona erdikten sonra, adı konulan uçaklar, ait oldukları şehirler üzerinde alçaktan uçuşlar yapmış ve bildiri dağıtmışlardır.

‘Seni burada öldürürüm, sülalen gelse alamaz’