Gazeteci Yusuf Yavuz, kendi bloğunda Bartın'ın Güzelcahisar mevkiinde yapılmak istenen projeyi, dünyadaki örnekleriyle karşılaştırdı. İŞTE O YAZI... Bartın'da turizme kazandırmak için yoluna demir kazıklar çakılan volkanik kayalıkların benzerine sahip olan üç ayrı ülke jeolojik mirasını bakın nasıl koruyor ve tanıtıyor... Bir yanda Jules Verne'den Pink Floyd'a, Mendelssohn'dan Anthony Hopkins'e bir mağara için dünyayı ayağa kaldıran İskoçlar, diğer yanda binlerce mağarasını yok etmekle meşgul Türkiye. Bakmaya kıyamağacağımız sarkıtların süslediği mağaralar, zümrüt yeşili ormanlar, turkuvaz mavisi koylar, masalsı vadiler 15 yılda şirketlerin tekeline giren birer parka dönüştü. Köylünün geçim sigortası olan keçilerin girmesi yasaklanan ormanlar birer birer tabiat parkına, kent ormanına, mesire yerine dönüştürülerek önce iş makinalarının, ardından da mangal ordusunun işgaline açıldı. Bir zamanlar her biri birer açık hava tapınağı olan Anadolu'nun ormanları, su başları, görkemli kayalıkları bugün Çin malı ızgaralarda pişen Sırbistandan ithal etlerle, Ukrayna buğdayından yapılmış ekmeğin yenilip, üzerine Amerikan kolasının içildiği, bol dumanlı, histerik bir toplu ayine tanıklık ediyor. Türkiye'nin benzersiz doğal mirasının turizme kazandıracağız diyerek, üstelik de devlet eliyle hiç bir şey üretmeyen şirketlere rant aracı kılınmasına artık bir son verilmeli. Yoksa bu güzel ülkeden geriye tahrip edilmiş, kup kuru bir çöl kalacak. Bartın'ın Güzelcehisar köyünde bulunan 80 milyon yıllık volkanik bazalt kayalıkları ve çevresi, geçtiğimiz Ağustos ayında Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından 'Tabiat Anıtı' ilan edildi. Hemen ardından ise bu önemli doğa mirasının 'turizme kazandırılması' amacıyla bir proje hazırlandı. TURİZM UĞRUNA İNSANI TURİZMDEN SOĞUTAN PROJE Bartın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile İl Özel İdaresi tarafından yürütülen ve Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından finans desteği verilen proje kapsamında Güzelcehisar sahilindeki volkanik lav kayalıklarının bulunduğu alana 850 metrelik ulaşım yolu, seyir terası, festival alanı ve iskele gibi uygulamalar yapılacak. Altın sarısı kumsalıyla ünlü olan Güzelcehisar sahiline yüzlerce demir kazık çakılarak inşa edilen yürüyüş yolu, projenin en tepki çeken yanı. 2.3 milyon liralık bütçeyle yapılması planlanan proje, turizme hizmet etmesi bir yana daha şimdiden bölgenin tüm turistik cazibesini yok etmeye başlamış bile. KUMSALDA ÇİN SEDDİ GİBİ DEMİR YOLU Çin Seddi gibi denizle sahil yerleşimi arasına boydan boya dikilen demir platformun üzerine, 3 metre genişliğinde ulaşım yolu yapılması akıl alır gibi değil. Şimdiden balıkçıların tekneleriyle olan ilişkisi bıçak gibi kesilmiş. Oysa yöre halkının söylediğine göre turistik cazibe olarak görülen sahilden başlayan bazalt kayalıkları 70 metrelik yürüyüş mesafesinde. Kısacası lav kayalıklarını görmek için sahil boyunca uzanan 850 metrelik bir yürüyüş yolu yapmaya hiç gerek yok. 80 MİLYON YILLIK TARİH, BİR KAÇ YILDA ÇÖPLÜĞE DÖNÜŞECEK Bartın Valiliği, Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Üniversite, BAKKA ve onlarca bürokratın yerel siyasilerin de gazıyla aylardır, hatta yıllardır üzerinde çalışıp yöre halkına adeta bir müjde gibi duyurduğu proje işte bu... 80 milyon yılda oluşan bir doğa mirasını, bir kaç yıl içinde demir ve plastik çöplüğüne çevirmek... KUŞU KEBAPTA, BALIĞI IZGARADA SEVEN ZİHNİYET Hükümetin doğaya bakışı salt 'turistik bir cazibe' yönünde. Nerede bir doğal güzellik varsa ya turizme açılma projesine ya da yıkım projelerine kurban ediliyor. Kuşu kebapta, balığı ızgarada, suyu havuzda seven bir zihniyetin tüm yaşam alanlarına sirayet eden anlayışı Anadolu'nun doğasını son 15 yılda tarumar etti. Artık otu, çiçeği parklarda, kuşu böceği yalnızca Dubai özentili sanal cennetlerde göreceğiz. KAMU YARARI UĞRUNA KAMUNUN VARLIĞI ÇALINIYOR Tam da Bartın'dan gelen sahile 'demir yolu' döşenmesi haberleriyle aynı günlerde TBMM'de 'Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı' görüşülmeye başlandı. Meclis Çevre Komisyonu'nda esastan görüşülen tasarıyı, Orman ve Su işleri Bakanlığı hazırladı ve 2011 yılından bu yana Meclis'in gündeminde. Özetlemek gerekirse tasarı Türkiye'nin bütün korunan alanlarını sil baştan düzenliyor. Tam da Bartın'da yapıldığı gibi, doğa alanlarının ya turizm adı altında ya da enerji, madencilik ve sanayi yatırımlarına açılmasının yasal altlığı hazırlanıyor. Hem de 'kamu yararı' uğruna. GÖLGESİ SATILAMAYAN AĞACIN KESİLDİĞİ GÜNLER Ancak gerçekte doğal halleriyle zaten kamunun ve tüm canlı yaşamının yararına olan bütün doğal varlıklar, yasal düzenlemeler marifetiyle birer birer şirketlerin denetimine ve kullanımına geçiriliyor. Özetle gölgesini satamadıkları ağaçların kesildiği günlerin tam ortasındayız... Dünyanın en zengin biyoçeşitliliğine sahip ülkelerinin başında gelen Türkiye'nin jeolojik açıdan da zengin bir coğrafyası var. Bu zenginliğin hem turizm amacıyla hem de bilimsel amaçlı çalışmalarda kullanılması, ait olduğu coğrafyaya maddi ve manevi bir değer katması elbette çok önemli bir konu. Ancak elbette milyonlarca yılda oluşan doğa mirasını, üstelik de avuç dolusu para harcayarak bir çırpıda bozup tahrip ederek değil. O ÜLKELER DOĞA MİRASLARINI NASIL KORUYORLAR Bartın'daki lav kayalıkları dünyada nadir örneklerden biri. Kuzey İrlanda, İskoçya ve ABD-Kaliforniya'daki benzeri örnekler de her yıl yüz binlerce ziyaretçiyi kendine çekiyor. Peki bu ülkeler sahip oldukları doğa miraslarını nasıl kullanıp, nasıl koruyorlar? Bartın'daki projeyi hazırlayanlar, yukarıda belirttiğimiz ülkelerdeki örneklerden yola çıkarak Güzelcehisar'daki volkanik bazalt kayalıklarına turist çekmeyi düşünüyorlar. Ancak projeye bakıldığında daha en baştan potansiyel turistleri iten bir yanı var. Ancak jeoloji miraslarına öykünülen ülkelerin doğa koruma politikalarına hiç öykünülmüyor. Örneğin İskoçya'daki Fingal Mağarası, filmlere, romanlara, klasik ve rock müzik eserlerine konu olacak kadar üzerine titrenen bir doğa mirası. Hem İskoçlar, hem İrlandalılar hem de Amerikalılar milyonlarca yılda oluşan volkanik kayalıklarını gözleri gibi koruyorlar. İRLANDA'DAKİ DEVİN GEÇTİĞİ YOL 300 YILDIR TANINIYOR Kuzey İrlanda'daki 'Dev Körfezi ve Causeway Sahili', efsanelere konu olmuş bir jeolojik oluşum. 1986'da UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne alınan bölge, 1987'de ise Kuzey İrlanda yönetimi tarafından ulusal doğa koruma sahası ilan edildi. Ülkenin kuzeyindeki Antrim bölgesinde bulunan Bushmilss kasabasına yaklaşık 3 mil uzaklıktaki bazalt kayalıklar, Birleşik Krallığın en önemli doğa harikalarından biri sayılıyor. Efsaneye göre İrlandalı bir dev, İskoçya'daki rakibiyle dövüşmek için deniz kıyısına bu kayaları döşeyerek kendisine bir geçit (yol) yapmış. Bu yüzden kayalara devin yolu adı verilmiş. Volkanik püskürtmeler sonucu oluşan 'Devin Geçit Yolu', doğanın bir mucizesi olarak kabul ediliyor. 1692'de keşfedilen volkanik kayalıklar, yaklaşık 300 yıldan beri ziyaretçi ağırlıyor. DOĞAYA ZARAR VERMEDEN ZİYARET EDİLİYOR İrlanda'nın en popüler turistik bölgelerinin başında gelen kayalıklar,yaklaşık 50-60 milyon yıl önce volkanik aktiviteler sonucu meydana gelen 40 bin adet düzenli ve biçimli bazalt bloğundan oluşuyor. Kayalıkları ziyaret etmek ve görüntülemek isteyenler, doğal dokuya zarar vermeden ve görselliği bozmadan oluşturulan patikalardan yararlanarak bölgeyi gezebiliyor. Güvenlik görevlileri, kayalıklara zarar verilmesini önlemek için sürekli devriye geziyor. Bu sayede geçmişte yaşanan 'hediyelik taş götürme' olaylarının önüne geçilmiş. Bir çok başka koruma şemsiyesi altındaki Devin Geçit Yolu, dünya mirası olarak gelecek kuşaklara aktarılma konusunda sergilenen çabaların en iyi örneklerinden biri olarak gösteriliyor. İSKOÇYA'NIN FİNGAL MAĞARASI ADINI BİR ŞİİRDEN ALMIŞ İskoçya'daki Fingal Mağarası da tıpkı Kuzey İrlanda'daki volkanik kayalıklar gibi ülkenin en çok ziyaretçi çeken jeolojik oluşumlarından biri. 1772 yılında doğa bilimci Joseph Banks keşfedilen deniz mağarası, akustiği ile ünlü ve 1900 yılından bu yana korunuyor. Adını 18. yüzyılda yaşamış İskoç tarihçi ve şair James Macpherson'ın bir şiirinden alan Fingal Mağarası Nisan ve Eylül aylarında düzenlenen turlarla ziyaret ediliyor. JULES VERNE'DEN MENDELSSOHN'A ÜNLÜLERİN MAĞARASI Bir çok oyun yazarı, romancı ve besteciye ilham veren Fingal Mağarası, adına yazılmış tiyatro oyunları, romanlar ve bestelerle de ünlü. Pink Floyd'un ilk şarkılarından birinin de bu mekan için yazıldığı ancak ' Zabriskie Point' filmi için yazılan bu şarkının kullanılmadığı belirtiliyor. Romantik besteci Felix Mendelssohn 1829'da bu mağarayı ziyaret etti ve 'The Hebrides' adını taşıyan bir eser yazdı. Ünlü bestecinin eseri (Fingal's Cave) adıyla da anılıyor. Dinlemek için:(https://www.youtube.com/watch?v=zyZ5cHUaiBI) Ünlü Fransız romancı Jules Verne'de Fingal Mağarasını ziyaret edenlerden biri olarak tarihe geçti. Dünyanın Merkezine Yolculuk, Yeşil Işın ve Esrarlı Ada gibi romanlarında Fingal Mağarasına atıfta bulundu. ANTHONY HOPKİNS MAĞARADA FİLM ÇEKTİ İskoçların ünlü Celtic rock grubu Wolfstone, 1999 yılında çıkardığı 'Seven' adlı albümde, 'Fingal's Cave' adlı enstrümental bir kayda yer verdi. Alistair MacLean'ın 'When Eight Bells Toll' romanından 'Gemi Soyguncuları' adıyla uyarlanan ve Anthony Hopkins'in başrolünü üstlendiği 1971 yapımı film, Fingal Mağarası'nda çekildi. KALİFORNİYA'NIN DOĞA TARİHİ BU MİLLİ PARK'TA SAKLI ABD Kaliforniya'da bulunan Devils Postpile Ulusal Parkı, dağları, ormanları ve şelaleriyle birlikte volkanik bazalt kayalıklarını barındırıyor. 1911'de koruma altına alınan doğa harikası bölgedeki bazalt kayalıkların yaklaşık 80 ila 100 milyon yıl önce oluştuğu sanılıyor. Bölge, Kalifornia'nın oluşum tarihinin sırlarını barındırıyor. İÇERİDE RESTORAN YOK, FOTOĞRAF ÇEKMEK PARAYLA Postpile ulusal parkında düğün yapmak, fotoğraf çekmek, ticari turlar düzenlemek özel izne tabi. Tüm bu etkinlikler için en az 30 gün önceden izin başvurusu yapılması gerekiyor. Düğün, toplantı, fotoğraf çekimi gibi etkinlikler için 50 dolar başvuru ücreti alınıyor. Restoran ve benzeri işletmelere kesinlikle izin verilmeyen milli parkta yalnızca geceliği 20 dolar olan ücretli kamp yapılmasına izin veriliyor. Araç ve insan girişlerinin sıkı kontrole tabi tutulduğu milli parkı yılda yaklaşık 100 bin civarında insan ziyaret ediyor. Amaç sadece doğal alanları turistik hale getirerek para kazanmak değil, milyonlarca yılda oluşan mucizevi doğal mirası gelecek kuşaklara da aktararak emaneti sağlam teslim etmek. Bir yanda Jules Verne'den Pink Floyd'a, Mendelssohn'dan Anthony Hopkins'e bir mağara için dünyayı ayağa kaldıran İskoçlar, diğer yanda binlerce mağarasını, altın değerindeki volkanik kayalıklarını yok etmekle meşgul Türkiye... DOĞA MİRASI BİR ŞEY ÜRETMEYEN ŞİRKETLERE RANT OLMASIN Geçtiğimiz yaz ziyaret ettiğim Tokat'ın ünlü Ballıca Mağarası'nı gezerken, mağaranın en önemli özelliği olan soğan biçimli oluşumlar ve sarkıtların uzun süreli projektör ışıklandırması yüzünden zarar gördüğüne tanık olmuştuk. Dahası, bir dönem mağarayı kiralayarak işleten ünlü bir market zincirinin yetkililerinin sarkıtları koparıp götürerek ofislerinde dekor malzemesi olarak kullandığını, yöre köylülerinden içimiz yanarak dinlemiştik. Bakmaya kıyamağacağımız sarkıtların süslediği mağaralar, zümrüt yeşili ormanlar, turkuvaz mavisi koylar, masalsı vadiler 15 yılda şirketlerin tekeline giren birer parka dönüştü. Köylünün geçim sigortası olan keçilerin girmesi yasaklanan ormanlar birer birer tabiat parkına, kent ormanına, mesire yerine dönüştürülerek önce iş makinalarının, ardından da mangal ordusunun işgaline açıldı. ÇİN MALI IZGARADA SIRP ETİ, UKRAYNA EKMEĞİYLE DUMANLI AYİN Bir zamanlar her biri birer açık hava tapınağı olan Anadolu'nun ormanları, su başları, görkemli kayalıkları bugün Çin malı ızgaralarda pişen Sırbistan'dan ithal etlerle, Ukrayna buğdayından yapılmış ekmeğin yenilip, üzerine Amerikan kolasının içildiği, bol dumanlı, histerik bir toplu ayine tanıklık ediyor. Türkiye'nin benzersiz doğal mirasının turizme kazandıracağız diyerek, üstelik de devlet eliyle hiç bir şey üretmeyen şirketlere rant aracı kılınmasına artık bir son verilmeli. Yoksa bu güzel ülkeden geriye tahrip edilmiş, kup kuru bir çöl kalacak.