Uzun yıllardır hem bölge hem de ülke gündeminde önemli bir dikkat uyandıran Filyos projesi, ortaya çıktığı dönemden günümüze kadar, taşıdığı potansiyel bakımından sıkça tartışılmış; hayata geçirildiğinde hem bölgeye hem de bu yöreye yapacağı katkı sürekli ifade edilmiştir. ll. Abdülhamit devrinin "Nafia (Bayıdırlık) Nazırı" Hasan Fehmi Paşa'nın(1880-1884), hazırlamış olduğu "Anadolu'nun Bayındırlık İşlerine Dair Layıha"da; " Devrek ve Tefen'i ( bugünkü Gökçebey) Karadeniz ile birleştirecek bir Filyos projesi"nin olduğu ve bu projenin dönemin siyasal ortamındaki çalkantılar sebebiyle rafa kaldırıldığı farklı zaman ve kişilerce iddia edilmiş ve hatta ulusal basında yayın yapan görsel ve yazılı medyada yer bulmuştur.Tefen67 sitesi ve yayım ekibi, "tarihi sorumluk" ve "halkın doğru bilgilendirilmesi" düşüncelerine bağlı olduğu için, bu haber ve görüntülerin ortaya çıktığı günden itibaren gereken çalışmalara başlamıştır. Gerek kendi kütüphanemiz ve gerekse milli arşivlerimiz olmak üzere, onlarca farklı bilgi, belge ve kitap titizlikle taranmış; elde edilen bilgiler, tarihi veriler ışığında mukayese edilmiştir.ll. Abdülhamit dönemi ile ilgili eserler, Hasan Fehmi Paşa ve onun hazırlamış olduğu "layıha" ile ilgili kaynaklar tarandıktan sonra ortaya şu ilginç sonuç çıkmıştır: Yıllardır ll. Abdülhamit Han'ın vezirlerinden Nafia Nazırı Hasan Fehmi Paşa'nın layihasında var olduğu ifade edilen "Filyos Projesi", meğerse adı geçen bildirimde bulunmuyor!Tefen67 yazım ekibi, Hasan Fehmi Paşa'nın adı geçen "layiha"sına ulaştı. Türk Tarih Kurumu'nun internet sitesinden elde ettiği belgede; Safranbolu, Bartın, Çankırı, Kastamonu gibi yakınımızdaki yerlerin de içinde bulunduğu birçok il ve ilçe ile ilgili dönemin ihtiyaçları, sorunları ve bunlarla ilgili yapılması gereken iş ve işlemler, dönemi genel durum değerlendirmesi konularında ayrıntılı beyanlar söylenmiştir. Buna karşın, yukarıda da iddia ettiğimiz üzere, Filyos Projesi bu belgede bulunmamaktadır!Bu noktada akıllara gelmesi gereken önemli ve küçük bir soru vardır. Gelin hep birlikte cevabını araştıralım: Adı geçen proje, Hasan Fehmi Paşa'nın layihasında yoksa ilk olarak nerede ve kim tarafından ortaya atılmıştır? Bartın-AmasraPayitaht Karadeniz ticaretini en iyi şekilde canlandırmak için sahilden iç kısımlara yol yapım çalışmalarına ziyadesiyle önem vermektedir. Bartın İskelesi'nin açılışı, Bartın Nehri'nin ulaşıma açık bir hale getirilmesi beraberinde Bartın-Amasra yollarının bakım ve onarımını gerekli kılmıştır.Sultan II. Abdülhamid devrinde Müteahhitler aracılığıyla yapılan yollarda suiistimallerin olmasından dolayı bu sistemde değişikliğe gidilerek mükellefiyet şartı getirmiştir. Ayrıca karayollarının müteahhit tarafından değil de Fen Mühendislerinin kontrolünde halkın eliyle yapılmasını özendirmeye çalışmışsa da bundan da istenilen sonuç alınamamıştır.Bartın-Amasra yolu 15.797 metredir. Harcanılması gereken bütçe ilk hesaplamalarda 335.257 guruş olarak belirlenmiş, ancak daha sonra yapılan indirimlerle bu miktar 287.834 guruşa düşmüştür. Yolun tamiri amele ücretinden karşılanacaktır.Oluşabilecek eksiklik halinde geriye kalan meblağ, Sancak İdaresi'ne ait bazı gelir kaynaklarından karşılanacaktır. Bartın-Zagfranbolu Kıyıdan iç kısımlara doğru yapılan Amasra-Bartın ve Zagfranbolu yolu uzun zaman önce tamamlanmasına rağmen yolun tamiri ihtiyacı devletin yeniden bütçe tahsis etmesine neden olmaktadır. Her yeni tamirat beraberinde yeni eklentileri de getirmektedir.Hem Bartın-Zagfranbolu güzergahı hemde Zagfranbolu hududunda 35 metre genişliğinde 2 gözlü köprü tamir edilmiştir. Zonguldak-Kozlu Limanı Yolu (Ereğli Madeni Yolu) Ereğli Maden işletmesine ait kömürlerin, denize ulaştırılıp ihracını sağlamak için tamiri yapılan ticari amaçlı yollardan biridir. Yol, maden işletim mevkisinden başlayıp limana kadar iyileştirilmesi ve yenilenmesi çalışmaları yürütülecektir.Ereğli madenlerini işletme hakkını 42 yıllığına elde eden Mimar Yanko Bey tarafından yol ıslahı yapılacaktır. Zonguldak-Kozlu Limanı Yüzyıllardır Zonguldak'ta Ereğli mevkisinde çıkarılan kömürün deniz yoluyla başka yerlere ulaşımını sağlamak için Zonguldak Kazası'nın Kozlu mevkisinde bir liman yapımı gerekmektedir.Bu limanın yapımını devlet, maden imtiyazını verdiği kişiye vermek hakkına sahip olduğu gibi eğer isterse bir başkasına da ihale edebilecektir.Hükümet Saray Başmimarı Vasilaki Efendi'nin oğlu Yanko Bey'e 2 yıl içerisinde liman yapımını tamamlama ve 42 yıllığına işletme hakkı tanımıştır. Ereğli Madenlerinin ihracatı amacıyla yapılan Kozlu Limanı'nın imtiyaz süresi daha sonra ki yıllarda 38 yıl daha uzatılmıştır.Ereğli Madenleri yakınındaki Zonguldak mevkisinde yapılacak olan Liman ve Rıhtımın inşası fermanı H. 11 Cemaziyel-ahir 311 (20 Aralık 1893)191'de Yanko Bey'e ulaşmıştır. Fermanın ulaşmasıyla kısa zamanda Şirket kurma çalışmalarına başlanılmıştır.Mösyö Luida Zarifi, Osmanlı Bankası Müdürü Umum Muavini Mösyö Gaston... ve Yanko Bey önderliğinde bir Osmanlı Anonim Şirketi kurmuşlardır. 11 Cemaziyel-ahir 1314 (17 Kasım 1896) tarihli ferman gereğince Yanko Bey ve ortaklarının bu imtiyazda sahip olduğu haklar 3 temele dayanmaktadır. Bunlar: 1-Ereğli Madenleri batısında yer alan Zonguldak'ta kanun ve nizamlara uygun olarak bir liman ve rıhtım inşa etmek.2-Ereğli Madenleri'nden şirkete ait olanları fenni ve sanatkarane bir şekildeişletme.3-Madenlerin nakli için gerekli olan demiryolu hatlarını inşa etmektir Böylece nakliyeden de kazanç elde etmiş olacaklardır.Kurulacak şirketin adı "Ereğli Şirketi" olacaktır. Şirketin kuruluşu Anonim Şirket Nizamnamesi'ne uygun olduğundan evrakları Adliye Nezareti'nde ve Der-saadet Mukavelat Müdürlüğünde kayıt altına alınmıştır.Şirketin merkezi Der-saadette olmak üzere Osmanlı coğrafyasının bazı noktalarında da şubeler açabileceği gibi yabancı ülkelerde de şube açabilecektir.Yanko Bey aldığı imtiyazı tek başına değil kuracağı şirket tarafından yönetecektir. Sermaye katkı payı 440.000 Lira/10.000 Frank ile bu işe kalkışmışlardır. KAYNAK Sevim Erdem:"SULTAN II. ABDÜLHAMİT DEVRİ (1876-1908)""OSMANLI DEVLETİ'NDE BAYINDIRLIK FAALİYETLERİ" -Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Anabilim Dalı- DOKTORA TEZİ -ELAZIĞ - 2010,