Ülkemizde yürürlükte olan vergi kanunu ve ilgili tüm yasal mevzuatlar gereğince, bazı istisnalar hariç tüm mal ve hizmetlerin satışından Katma Değer Vergisi alınır. Vergi üretilmesi bakımından oldukça geniş bir ağa sahip olan KDV, bu yönüyle de devletin elde ettiği gelir kalemleri içinde en yüksek paya sahip olan vergi türüdür. Ülke ekonomisi ve devlet gelirleri bakımından fazlasıyla önemli olan KDV hakkında bilmeniz gereken tüm detayları ve "KDV hesaplaması nasıl yapılır?" konusunu sizler için derledik.
KDV hesaplama yönteminden önce Katma Değer Vergisini ve genel olarak vergi türlerini açıklamakta fayda var. Vergiler en geniş tanım olarak dolaylı ve dolaysız vergiler olarak sınıflandırılırken ayrıca vergi üretilen duruma, kaynağına ya da vergi ödeyen tarafa göre de kategorilere ayrılabilir. Örneğin; gelir vergisi, bireylerin elde ettiği gelirlerden alınan vergi türü iken kurumlar vergisi, kurumların kazançları üzerinden belirlenen vergi türüdür. Bir başka örnek olarak taşıt vergisi, konut vergisi gibi kalemler de vergiye konu olan kaynağa göre vergi türleridir. İçeriğimizinde de konusu olan KDV, tüketim üzerinden dolaylı vergidir.
Hangi İşlemlerden KDV alınır?
Ülkemizin en popüler vergi türü olan KDV ile ilgili tüm yasal düzenlemeler, 3065 Sayılı Katma Vergi Kanunu maddeleri ile açıklanır. En basit ifadeyle, Türkiye'de mal ya da hizmetin satışı, kiralanması ve çeşitli faaliyetlerde ortaya çıkan ekonomik değer üzerinden KDV belirlenir. 3065 sayılı KDV Kanununun ilk maddesinde katma değer vergisi konusu olan durumlar detaylı bir şekilde sıralanır.
Peki KDV türleri nelerdir? Uygulama bakımından KDV'nin türleri, söz konusu olan işlemler ya da durumlara göre farklılaşabilir. KDV'nin türleri olarak da yorumlanan KDV kademeleri, 2024 yılı itibarıyla %1, %10 ve %20 olarak uygulanır. Ülkemizde, ekonomi yönetimi ve makro politikalara göre Katma Değer Vergisi uygulamaları dönemsel olarak farklılık gösterebiliyor.
KDV Hesaplama İşlemleri 2024
Katma Değer Vergisi hesaplama, matematiksel olarak belirli bir yüzde üzerinden tutar belirlenerek yapılan oldukça kolay bir işlemdir. KDV hesaplaması yapabilmek için öncelikle vergi matrahı olarak kabul edilen mal veya hizmetin bir satış tutarını belirlemeniz gerekir. Mali literatürde vergi hesaplamasının yapılacağı tutar olarak kabul edilen matrah üzerinden ilgili KDV dilimine göre (%1, %10 ya da %20) KDV hesaplama işlemlerini yapabilirsiniz.
KDV tutarı nasıl bulunur?
Satış tutarı ya da KDV işlemine söz konusu olan tutar üzerinden ödeyeceğiniz KDV oranını aşağıdaki formülden hesaplayabilirsiniz.
Ödenecek KDV Tutarı hesaplama formülü: Vergi Matrahı X KDV Oranı
Örnek:
%10 KDV dilimine giren bir mal ya da hizmetin satış fiyatı 150 TL olduğu durumda KDV tutarı yukarıdaki formül ile şöyle belirlenir:
Ödenecek KDV Tutarı: 150 x 0,1 = 15 TL
Bu formülde 0,1 sayısı %10 KDV oranının 10/100 şeklindeki matematiksel gösterimidir. %1’lik KDV dilimi için 1/100’den 0,01 olarak, %20’lik KDV dilimi için 20/100 işleminden 0,2 olarak formülü kullanabilirsiniz.
KDV dahil fiyat nasıl bulunur?
KDV dahil satış tutarı bulmak için vergi matrahı olan satış fiyatı ya da işlem tutarıyla yukarıdaki formülden faydalanarak bulduğunuz KDV tutarını, satış tutarına eklemeniz yeterlidir. Örneğimizde 150 TL olan vergi matrahı üzerinden KDV tutarını 15 TL olarak bulmuştuk. 150+15 hesabından KDV dahil satış tutarı 165 TL olur.
Ancak iki işlem yapmak yerine KDV dahil satış tutarı hesaplamak için ise aşağıdaki formülü kullanabilirsiniz:
KDV Dahil Satış Tutarı Hesaplama= Vergi Matrahı x ( 1 + KDV Oranı)
Aynı örneği bir de bu formül ile hesaplayalım.
KDV Dahil Satış Tutarı = 150 x (1 + 0,1) = 165 TL
KDV dahil satış fiyatından KDV hariç fiyat nasıl bulunur?
Bir ürün ya da hizmetin satış fiyatı üzerinden KDV hesaplamak basit bir yüzde hesabı ile yapılabilirken KDV dahil bir fiyat içerisindeki KDV’yi belirlemek işlerin bir kademe daha zorlaştığı süreçlerdir. Ancak KDV dahil toplam fiyat üzerinden KDV hariç tutarını bulmak için hesaplama formülünde küçük bir matematiksel değişiklik yapmak yeterlidir.
KDV dahil fiyat içerisinde KDV hariç tutarı belirleme formülü = KDV Dahil Fiyat / (1 + KDV Oranı)
Formülü açıklayabilmek için bir örnek üzerinden gidelim. KDV dahil fiyatı 300 TL olan %20’lik KDV dilimindeki bir ürün için toplam fiyat içerisindeki KDV hariç tutarı yukarıdaki formül ile belirleyelim.
KDV dahil fiyattan KDV hariç tutar = 300 / (1 + 0,2) = 250 TL
Yani, %20 KDV diliminde olan ve KDV dahil fiyatı 300 TL olan bir ürün fiyatının vergisiz hali 250 TL’dir.
KDV dahil fiyatı üzerinden KDV tutarı nasıl hesaplanır?
Bir ürün ya da işlem için ödediğiniz KDV tutarını hesaplamak için, yukarıdaki formül ile bulduğunuz KDV hariç tutardan KDV dahil tutarı çıkarmanız yeterlidir.
Örneğimizde %20 dilimdeki bir ürün için KDV dahil 300 TL olan fiyattan KDV hariç tutar olarak bulduğunuz 250 TL’yi çıkardığınızda kalan tutar olan 50 TL toplam KDV’dir.
Bu işlemi formül ile ifade edecek olursak:
= KDV Dahil Fiyat - [KDV Dahil Fiyat / (1 + KDV Oranı)]
2024 Güncel KDV Oranları
Türkiye’de ilgili yasal mevzuatlar gereği KDV oranları için 3 farklı dilim uygulanmaktadır. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile 7 Temmuz 2023 yılına kadar %1, %8 ve %18 olarak uygulanan KDV dilimleri %1, %10 ve %20 olarak güncellenmiştir. Bu değişiklik sonrasında %1’lik dilimdeki ürünlerde değişiklik olmazken yüzde 8 olan ürünlerin KDV oranı %10’a; %18 olan ürünlerin KDV oranı ise %20’ye yükseltildi. 7 Temmuz 2023 öncesinden farklı olarak KDV oranı %8 olan “Sabun, şampuan, deterjan, dezenfektanlar, ıslak mendil (sabun, deterjan veya solüsyon emdirilmiş olsun olmasın), tuvalet kağıdı, kağıt havlu, kağıt mendil ve peçete ürünlerinde" KDV oranı %8'den %20'ye yükseldi.
%1’lik dilimde ağırlıklı olarak temel gıdalar ve gıda grubunu kapsayan ürünler bulunurken %10’luk dilimde ise ayrıca tanımlanan birçok farklı kalemde ürün veya hizmet yer alır. %1 ve %10’luk dilimde tanımlanmayan kalemlerde ise KDV oranı %20 olarak uygulanır.
Kalem kalem hangi üründen ne kadar KDV alındığına dair güncel oranları Katma Değer Vergisi Oranları öğrenebilirsiniz.
