Zonguldak’ta Hititler Dönemi

M.Ö. 2000 Yılı civarında doğudan gelen Hititler orta Anadolu’ya yerleşirler. Yerli halkla uzun süre çatışmalardan sonra M.Ö. 1640yılı civarında “lambarna” adındaki kralların öncülüğünde devletlerini kurdukları kabul edilir. Hititlerin Çorum dolaylarında devletlerini kurdukları dönemde Anadolu’da siyasi egemenliği, merkezi bir otoriteye bağlı olmayan küçük küçük devletçikler ve kent devletleri kullanmaktadırlar. Yüzyıllar sonra “Paphlagonia” adını alacak olup orta Kuzeybatı Anadolu bölgesi diyebileceğimiz doğuda Kızılırmak, batıda Filyos, en batıda Bartın Çayı, kuzeyde Karadeniz ve çevrildiği alanda “Gasga, pala” gibi çok sayıda Hitit egemenlik haklarını kullanan devletçikler yer almaktadır (1) . Bu devletçiklerden Hitit Pala ülkesinin Filyos Çayı çevresinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu da Gökçebey ve çevresinin Hitit-Pala egemenliği altında olduğunu göstermektedir. Pala ve Palalardan Büyük devlet (Hitit) zamanında 1.Şuppiluliuma ‘ya kadar bahsedilmemektedir. Siyasi acıdan ilk kez 1. Şuppiluliuma zamanında Hitit devletine bağlı bir eyalet olarak ortaya çıkmıştır. Bu kral, kardeşi baş mabeyci Zidan’ın oğlu prens Hutupiyanza ‘ ya Pala ve Tum(m)ana ülkelerinin idaresini verir. II Murşili’nin hükümdarlığının büyük bir bölümüne kadar bu iki eyaleti idare eder. Hitit tabletleri ışığında Pala ülkesi, Hitit devletini hâkimiyet bölgesi tum(m)ana –gaska-Durmitta ve Hitit toprakları arasında, etrafı dağlık geri kısmı acık çanak gibi düz bir yerde bulunmalıdır Ülkenin Pala kenti ise bir surla cevrilidir. (2) Bu bilgiler ışığında M.Ö 1380’li yıllardan sonraki büyük imparatorluk döneminde Hititler, bölgedeki küçük kent devletlerini egemenlik altına almış; Pala ülkesi de Hitit devletine bağlı ve dost olarak kalmıştır. Diğer kaynaklarda da Zonguldak ve çevresini Pala ülkesi gibi ele geçirdikleri bilinen ve Hititlerinin cağdaşı olan; “kaslar, gaslar, gasgalar, gasgaslar” adlarıyla da anılan Kaskalar’dan “Savaşçı vahşi ve göçebe kavim” biçiminde bahsedilir. Bu kavmin zayıfladıkları dönemlerde Hititlerin egemenliği altındaki devletcikleri ele geçirdikleri bilinmektedir. Ayrıca bir araştırmada bugün İran Körfezi civarında Kaşkay Türkmenlerinin ataları oldukları belirtilmektedir.(3)

M.Ö 1390–1300 yılları arası Zonguldak havalisine Gasgaslar hâkim oldu. Kaşkalarla ilgili bilgiler Hitit kaynaklarına dayanmaktadır. Bu kavim Hititleri sürekli uğraştırmış, zaman zaman kısa sürelerle Hititlerinin egemenliği altına girseler de çoğunlukla bağımsızlıklarını korumuştur. Hitit belgelerinden “Kaşka dili”nin Hitit diline yakın olduğu, hatta çobanların birbirleriyle anlaşabildikleri öğrenilmektedir. M.Ö. 1385-1371 yıllarında Kaşkalar Hitit’in başkenti Hattuşaş’ı ele geçirdi ve tahrip etti (4) M.Ö 1200 yıllarında batıdan gelen (ege den gelen) Dor(Tor) veya Trak boyları Hitit ülkesini istila ettiler, bu istila Hititleri çok sarstı. Dorlar Batı Karadeniz kıyılarına ve Sakarya boylarına yerleştiler. Kaşkaların yöredeki egemenliği Hititleri de ortadan kaldıran Ege göçleri (Dorlar) sırasında son buldu.

1:Hulusi Yazıcıoğlu Küçük Osmanlının Öyküsü Safranbolu Tarihi- İstanbul-Şa-To Yayın-2001
2:Hayri Ertem- Hitit devletinin iki eyaleti Pala- Tumana- Ankara-AÜDTCF Yayını 1980
3: Hulusi Yazıcıoğlu Küçük Osmanlının Öyküsü Safranbolu Tarihi- İstanbul-Şa-To Yayın-2001
4:Büyük Larousse- Gelişim Yayınları- 11 cilt -1985