Estetik ve çevre dostu projeleri hayata geçirdiler.
Yaşanabilir sosyal tesisler yaptılar.
Siteler kurup ortasına çağdaş nesiller yetiştirmek için okul diktiler.
Gençler için spor tesisleri ve sahalar yaptılar.
Her mahalleye ekonomalar açtılar. Maliyet fiyatına ürün sattılar.
Dağları delip tüneller açtılar.
Şehrin iki yakasını dev köprüler ve yollarla birleştirdiler.
Bütün bu düzenli yapıların arasını çiçekli bahçelerle taçlandırdılar, yollara, sokaklara ağaçlar dikip yeşil kentleşmeyi sağladılar.
Onların eserlerini ne deprem, ne de zaman aşımı yıkabildi.
İş makinaları bile yıkmakta zorlandı!
O eserleri, ancak vizyonsuz yöneticilerin kalemleri yıkabildi!
Sosyal devlet ilkesiyle ve Türk mimarisiyle Zonguldak’ı inşa eden bu bilim insanlarından kilometre taşı sayılan isimleri bıraktıkları eserleriyle birlikte anıyoruz…
Kemal Hayırlıoğlu,
Mimar Kemalettin,
Abdurrahman Naci Demirağ,
Seyfi Arkan,
Asım Kömürcüoğlu,
Yılmaz Soylu.
ANKARA KÖPRÜSÜ VE KEMAL HAYIRLIOĞLU
Tarihi Ankara Köprüsü Kemal Hayırlıoğlu projesidir. Ankara Köprüsü yapıldığı yıllarda tek yol olarak Zonguldak-Devrek-Ankara yolunun başlangıcına inşa edilmiştir. Hem bu yol üzerindeki ulaşımı sağlayan hem de Zonguldak girişini süsleyen döneminin eserdir.
Köprü kuşak kemer tipindedir. Bu köprü hesabındaki yenilik gerginin momente çalıştığı kabul edilerek boyutlandırılmış olmasıdır.
ZONGULDAK MEMLEKET HASTANESİ VE MİMARI KEMALETTİN BEY
Memleket Hastanesi, Cumhuriyetin özel donanımlı ilk hastanesidir. Zonguldak’ın her yerinden görülebilen tepeye konuşlanmış bir hastanedir. Cumhuriyet’ten bu yana siyaset, bilim iş dünyası ve sanat alanında birçok insanımızın hayata gözlerini açtığı tarihi mekândır...
Mimar Kemalettin Bey tarafından projelenmiştir.
Birinci Ulusal Mimari Üslubunun öncülerinden sayılan Mimar Kemalettin Bey yeni bir Türk Mimarisi sitili oluşturmak için İlk Osmanlı Camilerinin oranlarını kullanarak son dönemde yaptığı camilerle yeni bir Türk Mimarisi geliştirmeye çalışmıştır. Bebek Cami, Beyoğlu’nda ki Kamer Hatun Camisi bunlardan örneklerdir.
Birinci Dünya Savaşına son veren mütarekeden sonra Evkaf Nezaretindeki memuriyetine son verilince Ankara Hükümetinin saflarına katılmıştır. Bu dönemde, o zamanki adıyla Memleket Hastanesi’nin projesini yapmıştır.
ABDURAHMAN NACİ DEMİRAĞ
Filyos-Zonguldak demiryolu hattı ve tünellerinin müteahhitti Yüksek Mühendis Naci Demirağ’dır. Hattın en uzun tüneli olan 1487m uzunluğundaki Kapuz-İstasyon arasındaki tüneli onun eseridir.
Divriği’nin en eski ailelerinden Mühürdarzadeler’e mensuptur. Ağabeyi Nuri Demirağ’la birlikte yaptığı çalışmalar; Atatürk dönemi Türkiye’sinin kalkınma hamlelerinin başlıcaları olarak iktisat tarihimizde önemli bir sayfa teşkil etmiştir.
1923-1938 arasında özellikle, Ankara’nın modern bir başkent olarak yeniden inşası; Anadolu’nun dört yanına demiryolu ağıyla ulaşılması; su, ulaşım, sağlık sorunlarının çözümü gibi temel konularda; Nuri- Naci Demirağ’lar; kendilerine bu soyadını veren Atatürk’ün direktifleri doğrultusunda, dürüst ve memleket sever müteahhitliğin övünçleri olmuşlardır.
Ankara Gar tesislerini; bakanlık komplekslerini; Sivas Garını da yapan Naci Bey; Sivas-Samsun, Sivas-Erzurum, Fevzipaşa-Diyarbakır, Ankara-Zonguldak demiryolu projelerinde, Nuri Bey’le veya ayrı şirket olarak yüzlerce kilometre hat döşemiş; köprüler, istasyonlar, tüneller inşa etmiştir.
Nuri Demirağ ve kardeşleri 1936 yılında üretilen ve 1942 yılına kadar hizmette kalan NU D-36 savaş uçakları yanında ilk Yerli yolcu uçağı üretimini de yapmışlardır.
SEYFİ ARKAN
1930 ikinci yarısında Mimar Seyfi Arkan'nın projeleriyle donatılan Zonguldak'ta. Üzülmez'den Karadon'a, Kılıç'tan Fener'e, Merkez'den Gelik'e kentin her bölgesindeki yapılaşmalar, işçi pavyonları, sosyal konut ve idare binalarının mimarıdır. Bu yapılarla birlikte çevresindeki ağaçlandırma, peyzaj projeleri de aynı dönem hayata geçirilmiştir...
Bugün Zonguldak'ta ki yollar, kurum ve lojmanlar çevresindeki dev çınarlar dönemin eseridir. Altı kara, üstü yeşil Zonguldak'ın portresi o yıllarda çizilmiştir.
ASIM KÖMÜRCÜOĞLU
Zonguldak Fevkani Köprüsü planlama ve projesinde imzası olan yüksek mimar ve şehir planlamacısıdır.
20 yıllık kısa çalışma hayatı boyunca 30’u aşkın il ve ilçenin imar planlarını yapmış, çeşitli yarışmalarda derece almış, ayrıca Topkapı Sarayı onarımı, İzmir Tuhafiyeciler Çarşısı, gene İzmir Selanik Bankası gibi yapıların müteahhitlik görevini yüklenmiştir...
YILMAZ SOYLU
TTK-Türkiye Taşkömürü Kurumu (Beyaz Saray) binasının mimarı ve kentimiz üniversitesinin arması olan Uzun Mehmet Anıtı’nın mimarı Yılmaz Soylu’dur.
Yüksel Yıldırım-26 Nisan 2025
Zonguldak Nostalji
