Aylarca bir harita üzerinden araştırma yaptığım bir konu var. Oldukça karışık. Araştırdıkça Jeolojinin derinliklerine giriyorsunuz ve bir çok terim ile karşılaşıyorsunuz. Fakat benim Zonguldak'ın ilginç kaya yapısı ile ilgili bir merakım var. Kendine has kireç taşı kayaları.
Yer altında kara kömür yer üstünde beyaz kayalar çok ilginç gelmiştir hep bana.
Bu kireç kayaları Bal Kaya'dan, İnağzı'na ve birazda Gelik civarında gözlemleniyor. Bu konu da Jeolojiye giriyor. Fakat bu aynı zamanda tarih ile de ilgili.
Zonguldak'a has bir özelik yeraltı madeni ile ilgili olması, tarih ve jeolojiyi birbirine bağdaşlaştırıyor.
Merak işte! Zonguldak toprağının geçmişi ile ilgili ne varsa araştırarak anlamaya çalışıyorum ve bu bilgileri de sizlerle paylaşıyorum. Her şey Zonguldak tarihi dahilinde.
İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi PROF. DR. ARAL OKAY'ın Batı Karadeniz Bölgesi hakkında ilginç bir tezi var.
Zonguldak'ında içinde bulunduğu "İstanbul Zone" adı verilen platformun nasıl oluştuğu veya nereden geldiği hakkında bir bilgi bu.
Nedir "İstanbul Zone" ? Zonguldak'ın ZON'u ile alakası var mı !
Bu platform İstanbul/Çatalca'dan başlayarak Kastamonu Cide'de son buluyor. Bu bize sınırlarımız içinde tek bölge olan Kozlu Taş Kömürü Havzası (Jeolojide Kozlu Havzası olarak geçiyor) oluşumunu da açıklıyor. Öncelikle bir çoğumuzun bilmediği veya eğitim hayatında görmediğimiz için, bu akademik bilgileri anlamak veya anlatmak oldukça zor bir durum. Bilmekte gerekmiyor aslında. Sadece merak edenler için yazıyorum.
Bu akademik araştırma sonucunu, benim anladığım ölçüde size basitleştirerek aktarmaya çalışacağım.
İlk önce bazı jeoloji bilgileri aktarayım.
Dünyanın oluşumunda ilkel zaman olarak açıklanan zaman diliminde, Anadolu diye bir yer daha henüz yok. Anadolu'nun olduğu yerde birinci zamanda Tetis adında bir deniz var. Anadolu'nun bulunduğu yerde Güneydoğu'dan, Suriye ve Irak topraklarına uzanan bir kara parçası ile Trakya'da bir parça gözüküyor. 80 milyon yıl önce de Karadeniz'in olduğu yerde deniz var. Hatta Zonguldak'ın bir kısmı okyanus. Volkanik hareketlerle denizin dibinde oluşan tortular (tepeler) Dünya'nın büyük kısmının su ile kapladığı zamanda, volkanik hareketliliği ve aşınma sonucundaki oluşan şekiller, yükselmeye geçiyor ve bugünkü dağları oluşturuyor. Güney'de Toroslar, Kuzey'de Karadeniz dağları oluştukça, Anadolu'nun içinde kalan deniz giderek buharlaşıyor. Tetis denizi artık Karadeniz ve Akdeniz olarak ikiye ayrılıyor. Anadolu üç aşağı beş yukarı oluşmuş durumda. Denizin dibinde olan kayalar artık Dünya'nın en yüksek dağlarını da oluşturuyor. Bu yüzden Everest dağının zirvesinde bile deniz fosillerine rastlanılıyor. Açığa çıkmış kayalık alanda katmanları görmüşünüzdür. Bu katmanlar bu aşamada oluşuyor. Bu tepelerde neden deniz fosilleri olduğunu da açıklıyor.
Türkiye'nin coğrafi bölgesi yedi adettir fakat Jeoloji haritasında 5 bölgeden oluşuyor.
İstiranca Masifi,
İstanbul Zonu (Çatalca ile Cide arası. Zonguldak'ta içinde )
Saraya Zonu (Çanakkale'den Kafkaslara kadar.)
Kırşehir masifi 'Anadolu'nun tam orta kısmı)
Anatolia Bloku (İzmir'den Van'a kadar)
Arabistan Platformu (Güney Anadolu)
Bizi ilgilendiren kısmı İstanbul Zonu.
Bu bölgede , Zonguldak hem kaya olarak hem de Taş kömürü varlığı ile ayrı bir özelik taşıyor.
Bu yüzden yabancıların Zonguldak adını ilk telaffuz ettiğinde "Zone Coul Dağ"(Kömür Bölgesi) olarak belirtmiş olabilirler. Zaten burada "dağ", "maden" anlamında. Almanca "Bergbau"...Berg/Dağ, bau ise üretme, çalışma, inşa, anlamında. İngilizce de Coal Taş kömürü.
Fakat PROF. DR. ARAL OKAY'ın ilginç teorisi bunlar değil.
Bu İstanbul Zone bloğunun, Dünya'nın oluşumu sırasında kıta hareketleri ve yer şekillenmeleri sırasında, Zonguldak'ın da içinde bulunan bu kısmın, Bulgaristan'ın Varna kıyılarından kopup Anadolu'daki Sakarya platformuna oturduğunu söylüyor. Yani; hani Amerika kıtası nasıl Avrupa Afrika'dan koparak bugünkü şeklini alıyorsa, Batı Karadeniz'de Bulgaristan'dan koparak bugünkü yerine oturuyor. PROF. DR. ARAL OKAY bu tezinde, bu platformun, Bulgaristan'daki Moesya Platformu ile aynı özellikler taşımasına bağlıyor.
Bu çok ilginç bir tez değil mi ya.
Yani bu teze göre, Zonguldak Balkan toprağı oluyor.
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih
