Değerli okurlarım…
İnternetteki arama motorlarından birinde, “özlü ve ölçülü sözler; bilgelerden, önderlerden, düşünürlerden, güldüren sözler, deyimler; ünlü kişilerden özlü sözler…” gibi başlıklarla bir arama yaparsanız yüzlerce kaynağa ulaşabilirsiniz.
Bu kaynakların her birinin de, az kelimelerle, kısa cümlelerle çok şey anlatan, düşündüren, güldüren; insanlara yol göstermeyi, ders vermeyi amaçlayan yüzlerce özlü, ölçülü (vezinli, kafiyeli) güzel sözler, deyimler içerdiği görülür.
Üretenleri, toplumların uzun geçmişlerinden süzülen, hayatın her alanında yetiştirdiği adları bilinmeyen ya da bilinen önderleri ve önde gelenleri olan bu özlü, ölçülü, değerli ve güzel sözlerin, deyimlerin, genelde, insanlığın, milletlerin, ümmetlerin ortak değerleri olduğu bilinmektedir.
Günlük yaşantımızda, yazılı ve sözlü iletişim ortamlarında, bu değerli ürünlerinden, yeri, ortamı, ilişkisi uygun olduğu zamanlarda, hepimiz yararlanmaktayız.
Bu sayede de sıkıntılarımızı aşmak, anlatılarımızı ilginç hale getirmek, mesajlarımızı iletmek, düşüncelerimizi kuvvetlendirmek daha kolay olmaktadır.
Yıllarca dilden dile dolaşarak nesilden nesile ulaşan bu özlü, ölçülü, düşündüren, bazıları da güldüren sözlerden topluma mal olanlarının, (söyleyenleri bilinmeyenlerinin) atasözleri; bilinenlerin ise özdeyiş ya da vecize olarak adlandırıldığını biliyoruz.
Ülkemizde, bu tür sözlerin, deyişlerin; evlerde, işyerlerinde, taşıtlarda levhalar haline getirilip, günümüzde, halen duvarlara asılarak yaşatıldığı da görülür.
Bu yazımda, diğerleri gibi, herkesin vermek istediği mesajını vermede, anlatmak istediği konusunu anlatmada yararlanabileceği yüzlerce özlü, ölçülü, sözler, özdeyişler içeren iki eserden, beğeneceğinizi ümit ettiğim bazı örnekleri sizlerle paylaşmak istiyorum.
Bu eserlerden ilki, değerli halk bilimci, araştırmacısı yazar, Emekli Öğretmen Sayın Mithat Arı’nın “Sözler Antolojisi” adlı derleme çalışması; diğeri de, değerli hemşerim, halkbilimci, şair, yazar, emekli öğretmen Sayın Nail Tan’ın “Folklorumuzda Ölçülü Sözler” adlı derlemesidir.
Bu arada, günlük hayatımda ve uzun yıllar süren öğreticilik ve eğitim anlatılarımda, ortamı, amacı, ilgisi uygun olan zamanlarda, bu tür değerli ulusal ve evrensel birikimlerden, fazlasıyla yararlanmaya çalışan bir öğretici olduğumu da söyleyebilirim.
Bu sayede de derslerde, öğrencilerimin dikkatlerini ve ilgilerini sürdürmelerini sağlamaya; streslerini, sıkıntılarını azaltmaya, yüzlerinde tebessümler oluşturmaya, yararlı mesajlar iletmeye hep gayret etmişimdir.
Her düzeydeki tüm değerli meslektaşlarımın da, günümüzün ileri teknolojik imkanları ile günümüze de ışık tutan bu değerli birikimlerden yaralanmalarını, öğrencileri ile paylaşmalarını çok arzu ederim. (Bu arada, yıllar sonra, Sivas’ta, birlikte olduğumuz bir sevgili öğrencimin; tahminlerin, sallamaların (!) ölçülü olmasını anlatmak için, derste yaptığım “El terazi göz mizan, eşek yarım kilo, sıpa yüz gram!” tekerlememi hala unutmadığını söylemesi gibi duyumları da ben unutamam.)
Yukarıda sözünü ettiğim, iki derlemeden seçmeler:

* * * *
* Rüzgarsız bir havada dönen fırıldağı, mutlaka bir üfleyen vardır.
* Baş olanlar övünmesin. Ne gelirse başa gelir. Diz toprağa yaslanır da, baş düşerse taşa gelir.
* Uçmayı seviyorsan, düşmeyi de bileceksin.
* Atacak kemiğin varsa, seni tanımayan köpek bile kuyruk sallar.
* Bana dokunmayan yılan bin yaşasın diyerek, yaşattığınız yılanların bir sonraki hedefi olursunuz. (A. Nesin)
* Atı alan Üsküdar’ı geçer de, ahı alan sıratı geçebilir mi, bilmiyorum.
* Adalete hükmeden tilki olduğunda, tavuklar mutlaka suçlu bulunacaktır. (Cat Farmer)
* Allah cömerttir ama arpa ekene buğday vermez. (Mevlana)
* Bir esnafı asık surat, bir sürücüyü aşırı sürat, bir aileyi hayırsız evlat, bir yiğidi suratsız avrat yıkar.
* Bir ferdi ya da topluluğu, hoşlandığı yem ile avlarlar. (H. R. Gürpınar)
* Sinek, pekmezciyi tanır.
* Bir ülkeye diktatörlüğü diktatörler değil, ona boyun eğenler getirir. (B. Ecevit)
* Biz Allah’a, sarıkla, sırıkla değil, yürekle bağlıyız. ( B. Ecevit)
* Babanızın belli olmasını sağladığı için mi Atatürk’e düşmansınız? (Prof. Y. N. Öztürk)
* Bayramdan sonra gelen kınayı kıçına yak.
* En güçlü leke çıkarıcı paradır. (C. Şahabeddin)
* Canı sopa isteyen keçi, gider gelir, çobanın değneğine sürtünürmüş.
* Düşmanlarınızla oturup kalkan, sizin dostunuz olamaz. (Şadi Şirazi)
* Başarılı ana-baba, destek olan değil, desteksiz yaşamayı öğretendir.
* Bir plandan yoksunsan, başkasının bir planının parçası olursun.
* Bir şeyin bir şeye girebilmesi için, diğer bir şeyin açılması gerekir. (S. Demirel)
* Bir insan ne kadar merhametli ise o kadar çok kazık yer.
* Bir çocuğa yapılabilecek en büyük kötülük, her istediğini alıp onu hayalsiz bırakmaktır.
* Hesapsız harcanan para, insanı düşürür dara.
* Çıraklığını yapmadığın işin ustalığına soyunma.
* Dini para, imanı para, gel de bunda insanlık ara.
* Camiyi yıkın ama adaleti yıkmayın. ( Hz. Ömer)
* Düşünen beyinlerin söndürülmesi; konuşan ağızların susturulması imkansızdır. (S. Demirel)
* Bizim iki gücümüz var: Hak ve halk. ( B. Ecevit)
* Din hurafeleri yok etmezse, hurafeler dini yok eder. (İ. Begoviç)
* Bir saat adaletle hükmetmek, bir sene ibadet etmekten hayırlıdır. (Ayet)
* Gülmek herkesi güzelleştirir ama çocukların gülmesi dünyayı değiştirir.
* Geç yağan yağmurlar, kurumuş çiçeklere hayat vermez.
* Her şey kötü gidiyorsa, güzel bir şeyin olmasına hazır ol.
* Haram yiyen ağızla çekilen bir besmele Allah’a hakarettir. (Y. N. Öztürk)
* Hamsinin ufak olduğuna bakmayın, sülalesi kalabalıktır.
* Haramı mide hazmetse de vicdan hazmetmez. ( Hz. Ali)
* Sözünü tartmadan söyleyen, aldığı cevaptan incinmesin. ( Mevlana)
* Bakacağın yüze, utanacağın söz söyleme.
* Savaşları zenginler çıkarır, yoksullar ölür. (Sartre)
* * * *
Eğer yeri, zamanı uygun olursa, saatlerce konuşarak ya da sayfalarca yazarak anlatılabilecek bir meramı, mesajı, yukarıdaki örneklerdeki gibi; bir-iki satırlık özlü bir sözle anlatmak mümkün olabilir. (Ben çok denedim, olabiliyor!)
Bu arada, hem okuyan hem yazan, hem de öğreten değerli öğretmenlerimiz Mithat Arı ve Nail Tan’ınkiler gibi bir derlemenin elinizin altında olmasını ve sıkıldığınızda ve dost, ahbap birliklerinizde paylaşarak hoşça vakit geçirmenizi, mesajlarınızda, meramlarınızı iletmenizde yararlanmanızı dilerim.
Geçmiş Ramazan bayramınızı tebrik eder, tüm günlerinizin bayram tadında olmasını dilerim.