‘Gübre Fabrikasının ÇED süreci halktan kaçırıldı’

Zonguldak Çevre Koruma Derneği Başkanı Ahmet Öztürk bir açıklama yaparak Tosyalı Holding’in Filyos’ta kurmayı planladığı 2 milyon ton kapasiteli gübre fabrikasıyla tüm süreçlerin yasal mevzuat da aşılarak halktan kaçırıldığını söyledi. Öztürk açıklamasında, “Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün internet sayfasında, Tosyalı Holding’in Filyos’ta kurmayı planladığı gübre fabrikasının ÇED Nihai Raporu ilan edildi. Ekleriyle beraber 835 sayfayı bulan raporda yer alan bilgiler bizleri nasıl bir felaketin beklediğini gösteriyor. 2 milyon ton gibi büyük bir kapasiteye sahip olan ve amonyak, nitrik asit, sülfürik asit, fosforik asit, üre, kalsiyum amonyum nitrat, amonyum sülfat, potasyum nitrat gibi son derece tehlikeli kimyasalların üretileceği tesisin, Filyos Irmağı’ndan, yılda 20 milyon tona yakın suyu çekeceği ifade ediliyor. Raporda, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 24. maddesindeki yetkisini kullanarak halkın katılımı toplantısının yapılmamasına karar verdiği de ifade ediliyor. Bu kadar büyük çevresel etkisi olan bir tesisle ilgili yöre halkına en küçük bilgi vermeyi bile reddeden yaklaşımı çağdışı buluyor, süreci yöneten herkese ‘Halktan neyi gizliyorsunuz’ diye soruyorum.” dedi.

TÜM HAMMADDE YURTDIŞINDAN GETİRİLECEK

Öztürk açıklamasına, “İlan edilen raporda, maliyeti 1 milyar 750 milyon doları bulacak olan tesisin %70 gibi büyük orandaki finansının İngiltere ya da Körfez ülkelerinden kredi olarak temin edileceği söyleniyor. Hammadde olarak kullanılacak 235.620 ton kükürtün, 507.000 ton fosfatın, 990 ton antikekin ve 45.600 ton potasyum klorürün yurtdışından getirileceği belirtilirken, yurtiçinden yalnızca 158.400 ton kirecin temin edileceği söyleniyor. Yine soruyorum: Hani Filyos’ta yerli kaynaklar kullanılacaktı?” diyerek devam etti.

DOĞAL GAZ CEZAYİR’DEN Mİ GELECEK?

Raporda, gübrenin hammaddesi olan doğal gazın nereden temin edileceğine dair hiçbir açıklama bulunmadığını da iddia eden Öztürk, “Finans kaynağından, tüketilecek hammaddenin cinsi ve temin yerine; kullanılacak ekipmandan, elde edilecek ürünlerin kimyasal süreçlerine kadar her şeyin açıklandığı raporda, bir tek gübrenin ana hammaddesi olan doğal gaz kaynağı belirtilmiyor. Bu durum Cezayir’de çok büyük yatırımları olan Tosyalı Holding’in, tüketeceği yıllık 724 milyon 500 bin metreküp doğal gazı gemilerle buradan taşıyacağını akla getiriyor. Bu da ‘Karadeniz’de doğal gazın bulunması Filyos Projesi’ndeki kurguyu bozdu. Gübrenin hammaddesi doğal gaz ayağımıza kadar geldi. O nedenle gübre fabrikası oraya kuruluyor’ şeklindeki söyleminin tümüyle bir aldatmaca olduğunu gösteriyor.” dedi.

“YERLİ VE MİLLİ’ BUNUN NERESİNDE?

Fabrikayla ilgili üretilen “yerli ve milli” lafzının da aldatmaca olduğunu söyleyen Öztürk, “ÇED Raporu’nda da açıkça ifade edildiği gibi fabrikanın finansı büyük oranda yabancı sermaye tarafından sağlanacak. Sermayesi yabancı olan fabrikanın teknolojisi de yurtdışından getirilecek. Proseste yer alan tüm ana girdiler başka ülkelerden ithal edilecek. Üretimde çalışacak nitelikli iş gücü yurtiçi ve yurtdışından getirilerek Zonguldak’a yerleştirilecek. Bizlere ise en değerli topraklarımızla, milyonlarca ton suyumuzu verdiğimiz tesise ucuz işçi olmak düşecek. Sormak hakkım: ‘Yerli ve milli’ bunun neresinde? Bu nasıl adalet?” dedi.

VADİNİN SULARI TUZLANMA TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA KALACAK

Tesisin yılda 20 milyon ton gibi bir suyu Filyos Irmağı’ndan çekmesinin büyük bir sorun olduğunu da söyleyen Öztürk, “Fabrika, yılda 10 milyon tona yakın kullanma suyunu Filyos Irmağı’ndan çekecek. Bir o kadar miktar da soğutma suyu kullanacak. Denize çok yakın bir noktadan bu kadar yüksek miktarlarda suyun sondajlarla çekilmesi, deniz suyunun akifer yapıdan içeriye doğru ilerleyerek içme sularını tuzlandırması gibi bir tehlikeyi da gündeme taşıyacak. Tarımsal sulamayı da tehdit eden bu durum gerçekleştiği takdirde bölge resmen yaşanmaz olacak” dedi.

KARADENİZ’DE MÜSİLAJ TEHLİKESİNİ ARTIRACAK

Tesisin iç hukuk kadar uluslararası sözleşmelere de aykırı olarak kurulduğunu dile getiren Öztürk, bu konudaki görüşlerini, “Hepimiz hatırlıyoruz ki, Marmara Denizi’ndeki müsilajın kaynaklarından biri olarak bölgedeki gübre fabrikaları gösterildi. Bu fabrikalara, bu nedenle, milyonlarca lira ceza kesildi. Şimdi aynı tehlike Karadeniz’i de bekliyor. Türkiye’nin Bükreş Sözleşmesi olarak bilinen Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi ile uluslararası topluma verdiği sözleri yok sayarak devletin itibarını da zedeleyen bu durum kabul edilemez.” şeklinde ifade etti.

BİR ZONGULDAKLI OLARAK YALVARMAK GEREKİYORSA YALVARIYORUM

Raporda üretim sonrasında ortaya çıkacak ve ticari olarak hiçbir şekilde kullanımı mümkün olmayan 2 milyon 2 bin ton ton alçı ile 420 bin ton endüstriyel katı atığın nerede stoklanacağı dahil birçok belirsizlik olduğunu da söyleyen Öztürk, açıklamasını, “Çevreyle ilgili tüm konular ‘Mevzuata uygun olarak stoklanacak, ‘Tahsis edilecek yerlerde bertaraf edilecek’, ‘Belirlenen değerler içinde kalınacak’ gibi muğlak ibarelerle geçiştiriliyor. ÇED Raporu Sakarya Irmağı’ndan Kızılırmak Deltası’na kadar olan bölgenin en değerli ekosistemi Filyos Vadisi’nin Çatalağzı’na dönüştürüleceğini söylüyor. Buna sessiz kalmayacağız. Bölgemizin tek temiz su kaynağını, en değerli tarım alanlarını parazgözlerin akıldışı yatırımlarına teslim etmeyeceğiz. Başta Zonguldak Valiliği, yöre milletvekilleri, siyasi partiler, sivil toplum örgütleri olmak üzere herkesi göreve çağırıyorum. Bir Zonguldaklı olarak yalvarmak gerekirse yalvarıyorum. Lütfen sessimize ses katın. Lütfen bu vebale ortak olmayın. Lütfen sürecin şeffaf şekilde sürdürülmesi için harekete geçin. Çok geç olmadan. Lütfen.” diyerek tamamladı.

Not: Dileyen ÇED Raporu’na http://eced.csb.gov.tr/ced/jsp/ek1/37431 adresinden ulaşabilir.