Zonguldak ve Ereğli'de Türklerin yerleşmesi hakkında bilgi öncelikle ben benim bilebildiğim kadarıyla 12 kuşaktır Ereğliliyim. Bu yörede doğduğum yaşadığım olduğum için bu yörenin insanlarının örfünü adetini kültürünü etnik yapısını değiştirmeye bozmaya çalışanların karşısındayım. Yazma gereği duydum.
Çünkü:
Geçenlerde okuduğum bir yazı dizisinde bir toplumun yapısını bozmak için Türklüğünü unutmaları için nasıl bir çaba sarf edildiğini gördüm
Geçenlerde bir araştırmacının yazısında yöreye Atatürk tarafından yapılan ziyaret konu alınıp anlatılıyor ve ziyarette Atatürk'ün madenleri ziyareti esnasında bir konu ele alınıyor öncesi.
O yazı şöyledir:
Atatürk maden sahasını gezerken herkesin çalıştığını lakin bir kaç işçinin çalışmayıp yattığını görür ve yanındakilere bunlar ne yatıyor kıvırcık koyun gibi demiş bunun üzerine yazının devamında ekliyor aslında kıvırcık bizim etnik yapı olarak ırkımızmış öyle diyor bu tarihçi ve araştırmacı zaat yani biz Zonguldaklılar kıvırcıkmışız.
Bu beni aşırı bir şekilde üzdü zira bu denli bir olayın gerçekliğinin olamayacağını düşünerek hemen tarih sayfalarına baktım lakin gördüğüm karşısında şok oldum bu zaat gibi bazı çevrelerce Ereğli ve Zonguldak'ın tarihi anlatılırken hep biz Türklerden önceki perslerden Romalılardan Cenevizlilerden Bizanstan milattan önceki dönemlerden bahsedebilen hatta yunan mitoloji tarihinden herkül ve üç başlı köpekleri bile sayfalarca yazabilen tarihçi ve araştırmacılar bu yöreye Türklerin ne zaman yerleşmiş olduğu konusunda sadece bir kaç satırlık yazılarla anlatımda bulunmuşlar
Bende bunun aksi ispatı için araştırma yaptım yörenin tarihi hakkında önce dil konusunda şehrin adının anlamına baktım öncelikle Zonguldak adının kökeni Ermenice'dir. Ermenice de Zankhul kelimesi gizli, saklı ve dag kelimesi de altta anlamına geliyormuş bu öğelerden üretilmiştir. sonrasında bölgeye yerleşen Türkler bu yöreyi Zankhuldag diye adlandırmış ve günümüz Türkçesine Zonguldak şeklinde gelmiştir
Yörenin tarihteki Türkleşme dönemi ise XI. yüzyılda başlayan Selçuklu fetihleri Anadolu'ya çok sayıda Oğuz boylarının yerleşmesine sebep olur. öyle o zaat gibi tarihçi ve araştırmacıların Osmanlı Devletinin bu yöreyi parayla satın aldığı gibi bir durum söz konusu değilmiş hatta Türk İslam döneminde Osmanlılardan önce aşağıdaki beylikler kurulmuşken bu yöreyi kanlarıyla savaşarak alıp bu yöreye hakim olmuş ve yönetmişlerdir .
Bu beylikler :
1) Danişmendliler - Anadolu Selçuklu Devleti‟ne bağlı olan Danişmend Beyliği'ni Emir Danişmend kurmuştur. Kısa sürede Anadolu'nun en önemli beyliği haline gelmiştir.
Danişmendlilerin Sivas başta olmak üzere, Amasya, Tokat, Malatya, Çorum yöreleri yerleşim yerleridir. Kastamonu, Bolu ve Zonguldak yörelerini de ele geçirdikleri söylenir. Zonguldak'n Ereğli ilçesine bağlı Danişmendli Köyü de burada Danişmendli Türklerin yaşadığına işaret olarak gösterilmektedir.
2) Çobanoğulları - Çobanoğulları, Oğuzların Kayı boyundan olan Hüsamettin Çoban tarafından Türkmenleri toplayarak, Kastamonu ve çevresinde 1227-1309 tarihleri arasında oluşturduğu Anadolu Beylikleri'nden biridir.
Hüsamettin Çoban, I. Alaaddin Keykubat tarafından 1223‟te Kırım'a sefer düzenlemek için görevlendirilmiş ve kısa sürede Suğdak şehrini teslim alarak Kıpçak Hanı'nın ve Rus meliklerinin bağlılığını sağlamasıyla başarıya ulaşmıştır.
3) Candaroğulları - Çobanoğulları'ndan sonra Kastamonu ve Sinop'ta Şemseddin Yaman Candar tarafından Candaroğulları Beyliği kurulur. Bu beylik 1291-1461 yılları arasında 170 yıl devamlılığını sürdüren önemli Türkmen beylikleri arasındadır.
bu beylikler Osmanlının hâkimiyetine kadar yörede hüküm sürerek yörenin Türkleşmesine katkıda bulunmuşlardır. Zonguldak ve çevresinin asıl Türkleşmesi tabi ki de Osmanlı zamanında Fatih Sultan Mehmet'in 1460‟ta Amasra'yı fethinden sonra olmuştur eyvallah lakin bu yöre parayla değil kanla alınmıştır
Bu beyliklerin yöredeki varlığı ve siyasi olaylar yörenin etnik yapısını ortaya koyarak diyebiliriz ki Oğuz, Türkmen ve Kıpçak unsurları bu bölgede egemen olmuştur. Yani bize kıvırcık diyen zümreler bilmelidirler ki biz Zonguldaklı Türkler etnik yapı olarak Oğuz boyundan gelmiş Kıpçak Türkmenleriz
İmkanımın ve aklımın yettiği kadarı ile yaptığım bu araştırmanın doğruluğunu ispat için dil ve şive olayına giyim kuşam olayına da dikkat çekmek isterim
Zonguldaklı olduğumdan dolayı bizim buranın dili ve şivesi ile Kıpçakların konuştuğu Kıpçakça dilini karşılaştırdım ve gördüm ki aşırı benzerlikler var örneğin birkaç kelime ile benzerlik gösteriyim
örnek 1 - Türkçede ağaç Kıpçakça da 'agaç'
Zonguldak'ta: talaya zareden agaçları kesivedim
örnek 2 -Türkçede hastalık Kıpçakça da 'agrık'
Zonguldak'ta: dizlemden agrıya heryanım dokdor
örnek 3 - Türkçede “fazla” Kıpçakça da 'artuk'
Zonguldak'ta: guyma artuk dolduya herkil
örnek 4 - Türkçede “acele etmek” Kıpçakça da 'aşık' Zonguldakta: yetişen diyi aşuk attum valla
örnek 5 - Türkçede “ağız* Kıpçakça da 'avuz'
Zonguldak'ta: uşacum nimete avuz bükülmez
örnek 6 - Türkçede “ayı” Kıpçak ça da 'ayu'
Zonguldak'ta: dün aşam ayu gibi uyudum
örnek 7 - Türkçede “testere” Kıpçakça da 'bıçkı'
Zonguldak'ta: ohlamuru bıçkıynan budadım
örnek 8 - Türkçede “dal” Kıpçakça da 'butak'
Zonguldak'ta: fınduğun gartını butagını kestim
örnek 9 - Türkçede “dal,değnek” Kıpçakça da 'çıbuk' Zonguldak'ta: bakla çıbuklanı yivüledim
örnek 10 - Türkçede “dal kuru ağaç” Kıpçakça da 'çirpi' Zonguldak'ta: havucun çöpünü çirpisini toplayvedim
örnek 11 - Türkçede “tartmak” Kıpçakça da 'dart'
Zonguldak'ta: zerdaliyi gantarnan darttım böyün
örnek 12 - Türkçede “tembel” Kıpçakça da 'erinçek' Zonguldak'ta: mancar dikmesinden de erinceysen sen
örnek 13 - Türkçede “işitmek, duymak” Kıpçakça da 'eşit' Zonguldak'ta: sölediğümü eşitiyon mu gızım
örnek 14 - Türkçede “yaşlı” Kıpçakça da 'kart'
Zonguldak'ta: cövüzün gart dallanı kescen bire
örnek 15 - Türkçede “kıstırmak, sıkıştırmak” Kıpçakça da 'kıs'
Zonguldak'ta: golanı kıs biraz odunla düşüya sonra
örnek 16 - Türkçede “bırakmak” Kıpçak ça da 'koy'
Zonguldak'ta: sacağı goy orayı ben alurun oran
örnek 17 - Türkçede “gömmek” Kıpçakça da 'köm'
Zonguldak'ta: gız aşa pattisi iyi gelen köm
örnek 18 - Türkçede “mısır” Kıpçakça da 'misir'
Zonguldak'ta: bize misir uflama gel aşam
örnek 19 - Türkçede “balta” Kıpçakça da 'nacak'
Zonguldak'ta: gazuk yivüleken nacak bile bulamadım
örnek 20 - Türkçede “sağ,sağlık” Kıpçakça da 'sav'
Zonguldak'ta: sav salim evümüze geldük çok şükür
örnek 21 - Türkçede “ahır dam çatı” Kıpçakça da 'tam'
Zonguldak'ta: tamda buzanın alafını vedim
örnek 22 - Türkçede “için” Kıpçakça da 'üçün'
Zonguldak'ta: onun üçün üzülmeyon ben
örnek 23 - Türkçede “havlamak” Kıpçakça da 'ür'
Zonguldak'ta: baa bak köpek gibi ürüme
örnek 24 - Türkçede “uymak uygun düşmek” Kıpçakça da 'yaraş'
Zonguldak'ta: şalvarda sana çok yaraştı gı
örnek 25 - Türkçede “yağmak” Kıpçakça da ' yav'
Zonguldak'ta: mübarek ne yavıya bire yazmam ıslandı
örnek 26 - Türkçede “yontmak” Kıpçakça da 'yon'
Zonguldak'ta: göbezin su yalağının içini yon
Bunlar gibi bir sürü kelime kullanılmaktadır benim yaşadığım Ereğli'de ve Zonguldak genelinde
Bu dil benzerliğine dayanarak Oğuz Türkü olduğumuz kanidir
Zonguldak'ın halkını etnik yapı olarak kıvırcık diye niteleyenler bilmelidirler ki nüfusunun yüzde 99 u Türk olan bu yörenin halkın kültürünü örfünü adetini dilini şivesini etnik kökenini araştırmadan siz şusunuz demek doğru değil tam manasıyla yanlıştır
Unutmayın ki aslanlar kendi tarihini yazmadıkça hikayeler hep avcılar tarafından anlatılır.
