Hangi santrale ne kadar ceza kesildi? Denetimde yoksanız, dedikodu etmeyin...

Zonguldak Valiliği, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü kanalıyla gündemde olan termik santraller ve yarattığı kirlilik nedeniyle kamuoyunda devam eden tartışma ve iddialara yanıt verdi. Tüm şikayet ve iddiaların dikkate alındığı belirtilen açıklamada, üç yıl içinde santrallere toplam 785 bin 893 TL kesildiği belirtildi.

İsim vermeden, daha önce Vali Ali Kaban ile TEMA İl Temsilci Berran Aydan ile yapılan görüşme hatırlatılarak, toplumda oluşturulan algının yerinde olup-olmadığının belirlenmesi ve santralleri ani denetim yetkisi verildiği, ancak TEMA’nın bu denetim yetkisini kabul etmediği vurgulandı.

Açıklamada, “Valilik Makamının; ne mevzuat hükümlerini değiştirmek gibi bir yetkisi, ne yurt dışından ÇED danışmalık şirketi bulmak gibi bir imkanı, ne de herhangi bir şirketi kamuoyu nezdinde temize çıkarmak ya da karalamak gibi bir kaygısı yoktur” cümlesi dikkat çekti.

Yapılan tüm işlemlerin hukuki zemine dayandığı hatırlatılan açıklamada, kulaktan dolma ve kasıtlı açıklamalara itibar edilmemesi istenerek, “Geçmişte ÇED süreçlerinde yapıldığı gibi her tür işleme karşı yasal süreçler işletilebilir. O zaman da dedikodu çarkının işletilmesine mahal kalmayacaktır” denildi.

TEMA’YA DENETİM YETKİSİ VERMİŞTİ

Geçtiğimiz Aralık ayında Valilik makamında yapılan toplantıda, Vali Ali Kaban, TEMA’ya termik santralleri istedikleri zaman denetleme yetkisi vererek, “Halkımızın bir sözü ile ‘baktığımız zaman neyse halin çıksın falin’ diyelim. Durum neyse o ortaya çıksın, efsanelerle hareket etmeyelim” demişti. TEMA İl Temsilcisi Berran Aydan ise, “Sayın Valimiz bize çok büyük bir sorumluluk verdi. Bize güvendiği için de teşekkür ediyoruz ve sorumluluğumuzun ne kadar arttığının farkındayız” diyerek konuyu TEMA genel Merkezi’ne taşımıştı.

İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’nün termik santrallerle ilgili yaptığı açıklama şöyle:

“ÇATES, 22 ARALIK 2016 TARİHİNE KADAR HAVA KONULU ÇEVRE İZNİNDEN MUAFTIR”

“Muhtelif tarihlerde basın-yayın organları, sosyal medya ve internet yayıncılığı ortamında, yapılan haber ve yorumlardan ve çevre konusunda çalışan derneklerin beyanlarından anlaşıldığı üzere; termik santrallerin gerek kurulması, gerekse işleyişi üzerinde bilinçli ya da bilinçsiz spekülatif söylemler geliştirildiği görülmüştür. Aklıselim kamuoyumuzun ve halkımızın sağlıklı ve doğru bilgiye ulaşabilmeleri için aşağıdaki hususların paylaşılması zorunluluğu hasıl olmuştur. İlimiz Kilimli ilçesinin Çatalağzı ve Muslu beldelerinde ÇATES-B, ZETES-1, ZETES-2 ve ZETES-3 santralleri bulunmaktadır. Bunlardan ÇATES-A Santral inşaatına 10 Temmuz 1946 tarihinde başlanmış olup, yapıldığı yıllarda Türkiye’nin en büyük termik santrali olmuştur. ÇATES-A, 1991 yılında ekonomik ömrünü tamamlaması nedeniyle servis dışı bırakılmıştır. ÇATES-B’nin ‘1’inci ünitesi 157 MW elektrik üretim amacıyla’ 19 Ekim 1990 tarihinde kurulmuştur. 5 Temmuz 1991 tarihinde de ikinci ünitesi devreye alınarak toplam 314 MW (2xw157) kurulum kapasitesine ulaşmıştır. Tesis, 7 Şubat 1993 tarihli ÇED Yönetmeliği’nden önce kurulduğu için ÇED Yönetmeliği’nden muaftır. Kuruluşun 2001 yılında Mülga Çevre Bakanlığı tarafından izni verilen ve 2009 yılından beri kullanılan bir kül depolama tesisi vardır. ÇATES-B termik santrali özelleştirilerek, 22 Aralık 2014 tarihinde Bereket Enerji A.Ş.’ye devredilmiştir. Tesis Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Geçici 3’üncü maddesi gereğince 22 Aralık 2016 tarihine kadar hava konulu çevre izninden muaftır. Mülga Çevre Orman Bakanlığı tarafından 2 Ekim 2009 tarihinde Zonguldak-Bartın Karabük Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’nda santrallerin bulunduğu bölge ‘Termik Santral Alanı’ olarak planlanmıştır.”

“YILSONUNDA ZETES-3’ÜN DE ÇEVRE İZİN VE LİSANSLARI GÜNDEME GELECEKTİR”

“ZETES-1 termik santrali için 2006 yılında Mülga Çevre ve Orman Bakanlığınca 160 MW kapasite ve ithal kömür kullanılması izni ile ÇED olumlu kararı verilmiştir. ÇED olumlu kararının iptali için idari yargıya yapılan başvurular ret edildiğinden çalışmasına devam etmektedir. ZETES-1 2009 tarihinde faaliyete geçmiştir. ZETES-2 için Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nca 2007 ve 2009 yıllarında 6302=1260 MW kurulu güç kapasitesi ve ithal kömür izni ile ÇED olumlu kararı verilmiştir. ÇED için açılan bütün davalar ret edildiğinden 2012 tarihinde faaliyete geçmiştir. ZETES-3 için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca 2012 yılında 600x2 =1200 MW kapasite ve yine ithal kömürle çalışma izni ile ÇED olumlu kararı verilmiştir. Projenin inşaat aşaması devam etmektedir. ZETES-1, ZETES -2 ve ZETES-3 termik santrallerinin atık küllerinin nihai bertarafı için 2. Sınıf endüstriyel atık depolama alanı olarak kullanılmak üzere 25 Aralık 2012 tarihinde Bakanlıkça ÇED olumlu kararı verilmiştir. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca 27 Kasım 2015 tarihinde Modern Enerji Elektrik Üretim A.Ş.’nin atık yakma tesisinden kaynaklanan kül atıklarının da bahsi geçen kül barajında düzenli depolanmasına izin verilmiştir. Yukarıda görüldüğü üzere ÇATES’in çevre izni süreci tamamlanmamış olup, ZETES-1 ve ZETES-2’nin Çevre İzin ve Lisansı 8 Aralık 2014 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca verilmiştir. 22 Aralık 2016 tarihi itibari ile ÇATES’in ve inşaatı bitip faaliyete geçmesi sonrasında ZETES-3’ün de çevre izin ve lisansları gündeme gelecektir.”

“ŞU ANA KADAR TERMİK SANTRAL KURULMASI İÇİN 3 RESMİ BAŞVURU YAPILMIŞTIR”

“Yeni ÇED Başvuruları; santraller bölgesinin 2 Ekim 2009 tarihli Bölgesel Çevre Düzeni Planı’nda öngörülen kümülatif kapasite durumu gereğince geride halen kaldığı varsayılan kapasite kullanımının tamamlanması amacıyla şu ana kadar 3 resmi başvuru Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yapılmıştır. ZETES-4 adına 700 MW, ÇATES-2 adına 660 MW ve Demir Madencilik adına 160 MW olmak üzere başvuruların değerlendirilmesi kapsamında yapılan halkın katılımı toplantısı esnasında tanzim edilen tutanaklar İl Müdürlüğünce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderilmiştir.”

“2007 YILINDAN BUGÜNE KADAR TERMİK SANTRALLERE 1 MİLYON 120 BİN 455 TL İDARİ PARA CEZASI KESİLDİ”

“Halen faaliyette olan termik santraller ile ilgili olarak; 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 3 çeşit yükümlülüğü söz konusudur. ÇED Yönetmeliği doğrultusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yapılan izin taleplerine istinaden, Bakanlıkça görevlendirilen komisyon marifeti ile halkın katılımı toplantısı organize etmek ve bu konuda tanzim edilen tutanakları Bakanlığına göndermek, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında tesise ait Geçici Faaliyet Belgesi ile Çevre İzin ve Lisans Belgesi başvurularının Bakanlık tarafından değerlendirilebilmesi için tesisin fiziki şartlarının uygunluğunu Bakanlığına bildirmek, halen faaliyette olan tesisleri mevzuatı çerçevesinde denetlemek, bu denetimler 2 şekilde yapılmaktadır: Yıllık olarak Bakanlık tarafından onaylanan planlı birleşik denetimin yapılması, şikayete konu veya anlık denetimlerin yapılması. Bakanlıkça onaylanan planlı birleşik denetimlerin başlatıldığı 2011 yılından itibaren 6 adet planlı birleşik denetim yapılmıştır. Planlı birleşik denetim raporları ve idari yatırımların tamamı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bildirilmiştir. Ayrıca asılsız ihbarlar için yapılan denetimler hariç, yalnızca son 3 yılda 25 denetim tutanağa bağlanmıştır. Denetimlerin yoğun olarak uygulandığı 2007 yılından bugüne kadar termik santrallere 14 adet idari yaptırım kararı uygulanmış, bunun karşılığında 1 milyon 120 bin 455,00 TL idari para cezası kesilmiştir. 2007-26 Ağustos 2013 tarihleri arasında geçen 6 yılda uygulanan 4 adet idari yaptırım kararı ile 334 bin 562,00 TL ceza kesilmişken, son üç yılda ise 10 adet idari yaptırım kararı işlem karşılığı 785 bin 893,00 TL para cezası uygulanmıştır.”

“VALİMİZ SAYIN ALİ KABAN’IN GÖREVE BAŞLADIĞI AĞUSTOS 2013 TARİHİNDEN BU YANA HİÇBİR TERMİK SANTRALE BAKANLIKÇA ‘ÇED OLUMLU KARARI’ VERİLMEMİŞTİR”

“Görüleceği üzere termik santrallerin bölgemizde yapılmasına dair karar 1990’lı yıllarda verilmiştir. ÇED izinlerinin verilmesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın uhdesinde olup, Valimiz Sayın Ali Kaban’ın göreve başladığı Ağustos 2013 tarihinden bu yana hiçbir termik santrale de Bakanlıkça ÇED olumlu kararı verilmemiştir. En son geçtiğimiz yıl talep edilen 3 adet ÇED izin başvuruları hususunda da takdir Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndadır. İzin verilip-verilmeyeceği, şayet verilecekse hangi şirketlere verileceği, yerli veya ithal kömürden hangisinin kullanılacağı, yerli kömür desteklenecekse bunun nasıl bir prosedürle olacağı, tümüyle Bakanlığımızın takdirindedir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün denetleme yetkilerini kullanmadığına dair iddialar tamamen asılsız olup, yukarıda görüldüğü üzere Bakanlık merkezli denetimler, birleşik denetimler, ani denetimler ve şikayetler üzerine yapılan denetimler sonucu yapılan işlemler ortadır. Yukarıda da ifade edildiği gibi yine Vali Sayın Ali Kaban’ın göreve başladığı 2007-2013 yılları arasında geçen 6 yılda 4 adet idari yaptırım kararı, 2013 yılından bu zamana kadar ise 10 adet idari yaptırım kararı uygulanmıştır. ZETES-1 ve ZETES-2 bacalarında 23 Ağustos 2013 tarihinde kurulan online izleme cihazları ile emisyon değerleri anlık ve saatlik olarak izlenebilmektedir. ÇATES için de 22 Aralık 2016 tarihine kadar Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemi (SEÖS) Tebliği kapsamında online izleme cihazlarının kurulması gerekmektedir. Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 24 saat izlenebilmekte olup, herhangi bir şikayet ve tespit edilen uygunsuzluk durumunda ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından ceza yaptırımı uygulanmaktadır. Toplumda oluşturulan algının yerinde olup-olmadığını belirlemek üzere, Zonguldak İli Turizm, Altyapı Hizmet Birliği’nden önemli miktarda bir kaynak aktarılmış ve ölçüme esas denetimlerin kamuoyunca bilinen ve ciddi olduğu değerlendirilen bir çevre derneği ile ortaklaşa yapılması planlanmıştır. Hatta bu denetimin tümüyle onların yönetiminde yapılması talep edilmiştir. Bu çabanın amacı, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün çalışmalarına duyulan bir şüphe ya da birilerinin aklanması olmayıp, itibar edilen bir çevre derneğinin inisiyatifinde ortak bir çalışmanın yürütülmesi ve durumun bütün açıklığıyla ortaya çıkması idi. Ancak bu çalışmada bulunamayacaklarını ifade etmeleri üzerine; Valilik Makamının; ne mevzuat hükümlerini değiştirmek gibi bir yetkisi, ne yurt dışından ÇED Danışmalık Şirketi bulmak gibi bir imkanı, ne de herhangi bir şirketi kamuoyu nezdinde temize çıkarmak yada karalamak gibi bir kaygısı olmadığından söz konusu çalışma bu gerekçelerle Valilik Makamınca iptal edilmiştir.”

“EREN ENERJİ’YE, ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI’NCA KÜL ATIKLARININ DEPOLANMASI İÇİN ÇEVRE İZİN VE LİSANSI VERİLMİŞTİR”

“Eren Enerji’nin kullandığı Endüstriyel Atık (Kül) Depolama Tesisi ile ilgili iddialara gelince; söz konusu tesise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca 29 Ocak 2016 tarihinde kül atıklarının depolanması için çevre izin ve lisansı verilmiştir. Bu lisans ile ilgili olarak, yine Bakanlıkça 27 Kasım 2015 tarihinde başka bir tesisten kaynaklanabilecek atık küllerin bu alanda depolanabilmesi ile ilgili izin verilmiştir. Hali hazırda bu tür tesislerin, benzer tesislerden kaynaklanan atıkları da depolama kapasitesi uygunluğu ile kabul etmesi Çevre Kanunu’nca uygulaması olan bir durumdur. Örneğin; İzmit İZAYDAŞ, Bolu Çimento vb. Sonuç olarak ifade etmek gerekirse; devletin ve toplumun sürekliliğini ve geleceğini korumak adına mevzuatla verilen yetkinin kullanımında ve sorumluluğun yerine getirilmesinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nü bir an bile geri bırakacak hiçbir sosyal yardım türü mevcut değildir. İl Müdürlüğü başlangıçtan bugüne kadar üzerine düşen görev-yetki ve hukuki sorumluluklarını nasıl yerine getirdiyse bundan sonra da yılmadan, çekinmeden yerine getirmeye devam edecektir.

“YANLIŞ YAPANIN YANINDA DURULMAMIŞ VE DURULMAYACAKTIR”

“Yukarıdaki idari işlemler ve kesilen cezaların kümülatif büyüklüğünden anlaşılacağı üzere, yanlış yapanın yanında durulmamış ve durulmayacaktır. Kulaktan dolma, yanlış ya da kasıtlı bir bilgi ile bir iddiayı dillendirmek; başkalarının kişilik haklarına ve ticari saygınlığına acımasızca saldırma hakkını da kimseye vermez. Hukuk devletinde kanunun üstünlüğü esastır. Hukukun üstünlüğü gücünü kanunun üstünlüğünden alır. Kanunun üstünlüğü ise, idari işlemlere karşı yargı yolunun işletilmesinden geçer. Geçmişte ÇED süreçlerinde yapıldığı gibi her tür işleme karşı yasal süreçler işletilebilir. O zaman da dedikodu çarkının işletilmesine mahal kalmayacaktır.”