Bakkallar ve Bayiler Odası Başkanı İsmet Fındık, &8220;Son günlerde bakkallara ilişkin bir tartışma sürüp gidiyor. Bakkallar değişmeli, dönüşmeli, birleşmeli diyenler öneri olarak 3-5 bakkalın birleşerek daha verimli ve kârlı çalışmasını kurtuluş reçetesi olarak sunuyorlar. Bu görüşe karşı çıkanlar olduğu kadar, bu görüşe destek verenler de var. 10.04.2010 tarihinde Başbakanımızın da esnaflar için açıklamış olduğu esnaf paketi içinde de bu görüşe değinerek &8216;Bakkallar AVM´lerin bayisi olsun&8217; diyor. Peki, bu tartışmanın odak noktası olan Bakkal kimdir, ne yapar, piyasa ve toplum yaşantısında yeri nedir, neden bakkal önemlidir? Başbakan´ın dediği gibi AVM´lerin (Alışveriş Merkezlerinin) bayisi olmalı mı, olmamalı mıdır? Bakkal kimdir, bakkal ne yapar? Bakkallar; mikro ve küçük ölçekli, meskûn mahallerde hizmet veren, ambalajlı şarküteri ürünleri, gıda ve temizlik maddeleri ile bazen tekel, kırtasiye, kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin perakende olarak satıldığı işletmelerdir. Bir başka deyişle bakkallar; temel ihtiyaç maddeleri olan gıda ve temizlik malzemeleri gibi ürünlerin satışını evimize ya da işyerimize çok yakın bir mesafede, yürüme mesafesinde gerçekleştiren küçük esnaftır&8221; dedi.
Bakkallar acımasız bir rekabetin tam ortasında
Fındık, bakkalların birleşerek bir market açması ya da AVM&8217;lerin bayisi olması, bakkallık mesleğinin özünde olan müşteri ile ikili ilişki, müşterinin bazen bankası, bazen arkadaşı bazen de komşusu olma gibi değerlerini kaybetmesi anlamına geleceğini söyledi. Başkan Fındık, &8220;Bakkallar, günümüzde hala veresiye mal satan, bir başka ifadeyle faizsiz kredi kullandıran, yerine göre evimize kadar servis yapan, en olmadık zamanda ihtiyacımız olan malı satın alabildiğimiz cüzdanımızda para olmadığı zaman borç aldığımız, sokağımızda olanları öğrendiğimiz, vitrinine reklam parası ödemeden ilan yapıştırdığımız, bazen anahtar bıraktığımız kimselerdir. Komşumuz olan aynı zamanda ailemizin bir parçası haline gelen bakkallar esnaflık kültürünün de simgesidir. Bakkalların çalışma şartları ağırdır. Bakkallık başka mesleklere benzemez. İzni tatili yoktur, sabahın seherinden gece yarılarına kadar dükkânını açık tutmak zorundadır. Her daim güler yüzlü, temiz, titiz olması gerekir.
Aynı zamanda bakkallar acımasız bir rekabetin tam ortasındadır. Kendine haksızlık yapılmakta, rakipleriyle eşit şartlarda mücadele edememektedir. Kendisi satacağı malı pahalı alıp küçük bir kâr ile satarken, karşısındaki süpermarket ucuz almakta ve kendisinden daha ucuza satabilmektedir. Böyle olunca bakkal müşterisini kolayca kaybetmektedir&8221; diye konuştu.
Türkiye büyüyor ama istihdam yaratamıyor
Bakkalların önemine ve gerekliliğine değinen Fındık, &8220;Öncelikle olaya istihdam açısından bakalım. Bakkal, bayi ve büfeci olarak Esnaf ve Sanatkâr Siciline kayıtlı, yani küçük esnaf olarak faaliyet gösteren yaklaşık 250 bin esnaf bulunuyor. Yanlarında çalışanlarla bu meslek dalında yaklaşık 1 milyonluk istihdam yaratıldığı söylenebilir. İşsizlik oranının küresel ekonomik krizin de etkisiyle yüzde 13&8217;leri geçtiği bir ortamda, bu kesim asla gözden çıkarılamayacak bir istihdam alanı yaratıyor. Üstelik ülkemizin yaşadığı işsizlik sorunu yapısal bir sorun haline geldi. Türkiye büyüyor ama istihdam yaratamıyor. İstihdamsız büyüme olarak adlandırılan süreci yaşıyoruz. Teknolojinin gelişmesi de istihdam alanını daraltıyor, sürekli gelişen teknoloji sonucunda insan emeği hızla yerini teknolojiye bırakıyor. Bilgi toplumu süreci elbette yeni iş alanlarını da yaratıyor ama işgücümüzün eğitim profili ve eğitim sisteminin sunduğu eğitim hizmetleri bu sürece hızla ayak uydurmamıza imkân vermiyor&8221; şeklinde konuştu.
Bakkallar istihdam yaratmada açık ara önde
İsmet Fındık, &8220;Bir kişiye iş yaratmanın maliyeti özellikle yeni ortaya çıkan mesleklerde ve sektörlerde 150 bin TL´den başlıyor, 300 bin TL´ye kadar çıkıyor. Peki, esnafın kendine ve yanında çalışan bir kişiye iş yaratmasının maliyeti nedir? Ortalama bir bakkal işletmesi elbette vilayete ve semte göre değişmekle birlikte 10 bin lira ile 30 bin lira arasında açılabiliyor. İş yaratma maliyetleri dikkate alındığında bakkal işletmesi açmak, istihdam yaratmada açık ara ile önde olan ve aslında desteklenmesi gereken bir faaliyet olarak karşımıza çıkıyor. Kamu artık istihdam yaratamamaktadır. Orta ve büyük ölçekli işletmeler büyük maliyetlerle iş yaratabilmektedir. Ama işsizlik giderek artmakta, bu durum toplumsal sorunları doğurmakta, ülke genelinde borçlu olan, kredi kartlarını ve borçlarını ödeyemeyenlerin sayısı çığ gibi artmaktadır. Bu sorunların gelecekte daha büyük toplumsal sorunlara yol açma ihtimali ne yazık ki çok yüksektir. Eğer işsizlik sorununa çare bulunması ciddi olarak isteniyorsa, yapılması gereken en önemli faaliyet küçük ölçekli girişimciliği desteklemek, teşvik etmek, var olan işletmelerin yaşamasını sağlayıcı tedbirler almak olmalıdır&8221; ifadesini kullandı.
Büyük marketler tüketim ekonomisini kamçılar
Bakkallar ve Bayiler Odası Başkanı İsmet Fındık şu şekilde konuştu: &8220;Bakkalın neden önemli ve gerekli olduğuna tüketim ve tasarruf açısından da bakılması gerekir. Büyük marketler tüketim ekonomisini kamçılar. Bu marketlere gidildiğinde pek çok kişi ihtiyacı olmayan, belki hiç kullanmayacağı ürünleri satın almaktadır. Süpermarketler, ihtiyacınızdan fazla almaya teşvik eder. Hepimizin başına gelmiştir, markete sadece birkaç ürün almak için girip torbalar dolusu ürünle çıkmak sıkça yaşadığımız bir durumdur. Ama bakkalda sadece ihtiyacınız olanı alırsınız. Bu yönüyle bakkal aslında tüketimi değil, tasarrufu teşvik eder. Bakkal aynı zamanda kültürümüzün de bir parçasıdır. Bakkal sokağımızda yanan bir ışık, her daim başvurulabilecek bir acil durum merkezi, bazen dertlerimizi paylaştığımız bir arkadaştır. Özetle bakkal hem ekonomik hem de toplumsal ve kültürel yönlerden korumamız gereken bir meslek grubudur.
Bakkallar değerini kaybeder
Bakkallar nasıl rekabet gücü kazanabilir? Bakkalların yaşaması için sunulan öneri birkaçının bir araya gelerek birleşmesi ve büyümesidir. Peki, bu ne kadar gerçekçi ve uygulanabilir bir öneridir? Birleşerek işletme büyütme ve daha verimli ve kârlı çalışma imalat sektöründeki işletmeler için son derece yerinde makul bir öneridir. İmalat yapan esnaf gücünü ve emeğini birleştirerek tek başlarına alamayacakları makine ve ekipmanlarını yenileyebilir, işi paylaşarak daha hızlı üretim yapabilir, işgücü verimini uzlaşma ile arttırabilir, sabit maliyetlerini azaltabilir. Belli alanlarda toplanan aynı alanda çalışan işletmeler ortak bir takım giderleri paylaşır, eşit olarak sunulan fırsatlardan yararlanır, bunun sonucunda da daha kaliteli ürün üretir. Nitekim kümelenme olarak adlandırılan yapılanmalar da bu amaçlara ulaşmak üzere geliştirilmektedir. Hizmet sektöründe kümelenme ya da birleşerek büyüme uygulanabilirliği çok fazla olmayan bir kavramdır. Bakkal hizmet sektöründe yer alan, bire-bir insanlara hizmet sunan kolay ulaşılabilir olduğunda ayakta kalabilecek bir meslek grubudur. Bu yönüyle birkaç bakkalın birleşerek bir market açması bakkallık mesleğinin özünde olan müşteri ile ikili ilişki, birebir hizmet müşterinin bazen bankası bazen arkadaşı bazen komşusu olma gibi değerlerini kaybetmesi anlamına gelecektir.
Bakkallar kendisini yenilemeli
Peki, bakkal ne yapmalı da yaşamalı, ayakta kalmalı? Günümüzde tüm ekonomik hayatta kilit kelime rekabet edilebilirliktir. Bu kavramın içini kendini yenileme, geliştirme, güncel gelişmelere ve müşteri beklentilerine cevap verebilme yeterliliği doldurmaktadır. Tüketiciler giderek artan oranda daha kaliteli, daha ucuz, kolay ulaşılan, standartlara uyumlu, çevreyi koruyan, sağlık ve hijyen kurallarına uygun ürünlere modern ortamlarda ulaşmayı istemektedir. Bu kriteri yerine getirerek müşterilerin beklentilerini karşılayabilen işletmeler ayakta kalacak, diğerleri bu süreçte elenecektir. Ayakta kalmak isteyen esnaf ve sanatkâr, müşteri odaklı çalışmayı öğrenmek zorundadır. &8216;Küçük olmak&8217; daha kolay değişebilmeyi yani esnek olmayı sağlamaktadır. Dolayısıyla müşteri beklentilerine uygun değişimleri küçük esnaf işletmelerinde hayata geçirmek, hem maliyet hem de iş potansiyeli açısında daha kolay olmaktadır. Müşteri ile birebir ilgilenmek, her bir müşterisine kendini özel hissettirebilmek, müşterinin özel ihtiyacına uygun çözümler üretmek ve ona güven vermek, müşteri ile esnaf arasında güçlü bağlar kurmasını sağlayacak, esnafın rekabet gücünü arttıracaktır. Özetle bakkal kendisini ve işyerini müşterisinin talep ve beklentileriyle değişen koşullara göre değiştirmeli kendini yenilemelidir.
Küçük perakendecilerin pazar payı azaltılıyor
Biz meslek odalarına da bu süreçte bakkala destek olmak uygun çözümler ve alternatifler hazırlamak ve sunmak yönünde önemli görevler düşmektedir. Elbette bakkalın yaşaması sadece bakkalın kendisine ve odasına bağlı değildir. Devlete de bu süreçte çok önemli görevler düşmektedir. Bakkal meslek grubu perakende sektörü içinde yer almakta, bu sektör ekonomik açıdan giderek büyümekte ve ülke ekonomisinde önemli hale gelmektedir. Bakkalların da içinde yer aldığı meslek grubu, perakende sektöründe geleneksel perakendeciler olarak adlandırılmaktadır. Geleneksel perakende tüm perakende sektörünün yaklaşık yüzde 62´lik kısmını kapsamaktadır. Perakende sektörü tüm dünyada en hızlı büyüyen sektörler arasındadır ve bacasız sanayi olarak adlandırılmaktadır. Ancak bu önemine rağmen hale sektörün büyüme ve gelişmesine ve fırsat eşitliğine zemin hazırlayacak sektöre yönelik yasal düzenlemeler yapılmamıştır. Kuralsız ortamda büyük ve güçlü olan, arkasına uluslararası sermayeyi alan gruplar; bu gücünü istediği gibi kullanarak haksız rekabet yaratmakta, sektöre ürün üreten imalat sektörünü giderek zayıflatmakta, küçük perakendecilerin pazar payını azaltmaktadır. Devletin genelde hizmet sektörüne, özel de perakende sektörüne yönelik yasal düzenlemeleri bir an önce, ilgili tüm kesimlerin görüşünü alarak ve çok yönlü bir bakış açısıyla hayata geçirmesi gerekmektedir&8221;
