"Yıllardır ulusal ve uluslararası boyuttaki toplantılarla sürdürülen, sonuçları yayımlanarak yaygınlaştırılan, ardından onarımlar ve düzenlemelerle yeni nitelikler kazanan bu hassas konunun gündemde tutulması, hepimiz için kaçınılmaz bir sorumluluktur." - Prof. Dr. Metin Sözen -

Kültür Mirası

Kimi basılı kaynaklarda "bir kuşağın kendinden sonra gelen kuşağa bıraktığı şey" sözüyle açıklanan bu söz , "geçmiş", "bugün", "gelecek" gibi zaman dilimleriyle yorumlandığında derinlik kazanır. Bu nedenle kültürel miras (ekinsel kalıt), toplumun bireylerine ortak geçmişlerini anlattığı gibi, yurttaşlar arasında var olan birlikte yaşama düşüncesini pekiştirerek, yaşanılan coğrafyaya ve bu coğrafyanın değerlerine sahiplenme bilinci kazandırır.

Geçmişimiz İçin Bir Gelecek

"Kültürel miras" ve "kültürel mirası koruma" gibi başlıklar, 1975 yılında Avrupa Konseyi'nin, "Geçmişimiz İçin Bir Gelecek" savsözüyle başlamış ve 1975 yılı, "Avrupa Mimari Miras Yılı" olarak kabul edilmiştir.

Aynı yıl ülkemizde "İstanbul", "Göreme", "Efes" konuyla ilgili yerleşim birimi olarak seçilirken, İTÜ Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü ile Safranbolu Belediyesi "30 Ağustos 1975-05 Eylül 1975" tarihleri arasında "Safranbolu Mimari Değerleri ve Folkloru Haftası" düzenleyerek, kentin tarihsel ve kültürel kökenli değerlerinin, kültür mirası anlamında ele alınmasının kurumsal sosyal sorumluluk anlamında ilk örneğini vermiştir.

O yıllar Zonguldak İli'nin bir ilçesi olan 'Safranbolu'da kimi yapılar, mimari değer olarak kentin ve ülkenin gündemine taşınırken; Zonguldak İline bağlı diğer yerleşim birimlerinin ilgisiz kalması, ancak bilgisizlik ve aymazlıkla açıklanır.

Tarihi Kentler Birliği (TKB)

22 Temmuz 2000 tarihinde hocaların hocası Sayın Prof. Dr. Metin Sözen'in önderliğinde, elli iki kent belediyesi tarafından Bursa'da kurulan ve bir yıl sonra, 2001 yılında, Avrupa Tarihi Kentler Birliği'nin on ikinci üyesi olan Tarihi Kentler Birliği (TKB); yoldaşı Çevre ve Kültür Varlıklarını Koruma Ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL Vakfı) birlikte "kültür mirası", "kültür mirasını koruma ve geleceğe aktarma" konularını yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası gündeme taşıyarak, kültür sektörünün lokomotifi olmuştur.

Günümüzde dört yüz elli beş üyeye (üye belediyeye) ulaşan nicel gücüne, yaşama geçirdiği koruma kültürü içerikli projelerle nitelik katan Tarihi Kentler Birliği ve ÇEKÜL Vakfı birlikteliği "Anadolu Buluşmaları", "Anadolu Seminerleri", "ÇEKÜL Akademi", "Kültür Amaçlı Yol Haritaları" adlı "eğitim"; "Üç yılda, Üç Yüz Eser", "İki Yüz Ortak, İki Yüz Eser", "Bin Günde, Bin Eser" başlıklı hibe içerikli "proje"; "Koruma Özendirme", "Müze Özendirme" amaçlı "ödüllü yarışma" gibi izlencelerle üyesi olan belediyelere yerel değerlerini tanıma, tanıtma ve bu değerlere sahip olma gibi farklı bir misyon yüklemiştir.

Vizyoner bir kişiliğe sahip olan Kdz. Ereğli Belediye Başkanı Sayın Halil Posbıyık'ın bilgileri dahilinde Kdz. Ereğli Belediyesi adına 2012 yılında kaleme alıp, 2013 yılında Tarihi Kentler Birliği'nin "Üç yılda Üç Yüz Eser Programı"na sunduğum "Akheron Koyağı Nekropol Alanı", "Balı Mahallesi Roma Dönemi Su Kemerleri", "Göztepe Nekropolisi Bakı Terası", "Yalı Caddesi Sokak Sağlıklaştırması" ve "Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi" projeleri Tarihi Kentler Birliği tarafından olumlu kabul edilerek, projelere hibe türü parasal destek verilmesine karşın; dönemin (Nisan 2014-Nisan.2019) belediye yönetiminin, uygulama için hiçbir girişimde bulunmaması gibi olumsuz tavrın karşılığı, sadece "ilgisizlik", "bilgisizlik" gibi masum sözcükler olmamalı...

Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması

Tarihi Kentler Birliği'nin dokuzuncu özendirme yarışması için saptadığı " Prof. Dr. Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü", "Jüri Özel Ödülü", "Proje Ödülleri", "Uygulama Ödülleri", "Süreklilik Ödülleri", "Başarı Ödülleri" alt başlıkları altında düzenlediği Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması'nın "Proje Uygulama Ödülü" alt başlığına, Proje Sahibi Kdz. Ereğli Belediye Başkanı Sayın Halil Posbıyık'ın önerileri doğrultusunda kaleme aldığım "Yıkık Bir Konaktan Kent Müzesine Bir Restorasyon Uygulaması: Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi.2013" adlı dosya ile yaptığımız başvuru, yarışma jürisinin 24.09.2019 tarihli toplantında "başarılı uygulama örneği " olarak değerlendirildi.

Yıkık Bir Konak, Cıbıroğlu Konağı

Kdz. Ereğli'nin tarihi kent merkezini oluşturan alanlar arasında olan Akarca Mahallesi, Akkuyu Sokak, No: 37 adresinde 39 pafta, 192 ada, 14 parsel kadastro bilgileriyle tapuya kayıtlı kagir yapı, Kdz. Ereğli'nin ileri gelen ailelerinden "Mısırcılar" lakaplı "Cıbıroğlu" ailesine ait olduğundan, yörede "Cıbıroğlu Konağı" adıyla bilinir.

"Geleneksel Kdz. Ereğli konutu" özelliklerini taşıyan bu sivil mimarlık örneği yapı, kayıtlara göre 19. Yüzyıl'da yerel malzemeler kullanılarak yerel ustalar tarafından yapılmıştır. Dıştan dışa "13,55 m x 12,70 m" bir alanı kapsayan konak, zemin kat ve zemin kat üzeri iki kat olup; haç planlıdır.

Konağın yan cepheleri arasında fazla derinliği ve yüksekliği olmayan çıkıntı, kesme taş ve boyunduruklarla süslenmiş giyotin tipi pencereler ve pencere üzerindeki tuğla hatıllar ve köşelerindeki çıkıntılı tuğlalar ile kat silmeleri yapıya estetik görünüm veren başlıca mimari ayrıntılardır.

Cıbıroğlu Konağı'ndan Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi'ne: 2011-2014

Adı geçen konağın, 2011 yılında "Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi" adıyla projelendirilmesini planlandığımızdan; yapı ve yapıya ait arsanın "Sosyal ve Kültürel Tesis Alanı" olarak değerlendirileceğini içeren başvurumuz, Karabük Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nda uygun görüşle "olumlu" olarak kararlaştırıldıktan sonra, Belediye Başkanı Sayın Halil Posbıyık'ın girişim ve talimatlarıyla "Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi" yapılmak üzere kamulaştırıldı.

Dönemin Tarihi Kentler Birliği Başkanı Sayın Asım Güzelbey'in "Her kente bir müze" sözünden hareketle kaleme aldığım "Yıkık Bir Konaktan Kent Müzesine Bir Restorasyon Uygulaması: Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi Projesi " adlı çalışma dosyası ÇEKÜL Vakfı, Tarihi Kentler Birliği, Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB), Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) Genel Sekreterliği, Batı Karadeniz Kalkınma Birliği (BAKAB) adlı kurum ve kuruluşlara sunulması sonucu projemize Tarihi Kentler Birliği "50.000,00 TL", Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı "556.151,69 TL" tutarında hibe türü parasal destek; KTB Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL Vakfı) karşılıksız teknik destek verdi; ama Nisan 2014-Nisan.2019 döneminde Tarihi Kentler Birliği'nin verdiği parasal destek hiç kullanılmadı.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı'nın verdiği parasal desteğin "310.000.00" lirası restorasyon uygulamasında harcandı. Yapının müze olarak kullanımıyla ilgili tefriş, donanım, düzenleme içerikli iş ve işler yapılamadan/yapılmadan, proje süresi sona erdiği için BAKKA tarafından sağlanan meblağın kalanı iade edildi...

Yapının kültür mirası anlamında mimari bir değer olduğunun farkında olamayan Nisan 2014-Nisan 2019 dönemi belediye yönetimi, yapının müze olarak kullanımı için Kültür Ve Turizm Bakanlığı'na da gerekli başvuruyu da yapamadı, yapmadı...

Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi.2019

Zamanında konak sözcüğü ile adlandırılan ve kayıtlara göre yaklaşık iki yüz yıllık geçmişi olan bu yapı, "Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması" jürisinin 24.09.2019 günlü "Karadeniz Ereğli'de, kentteki koruma hareketi açısından emsal oluşturacak uygulamalara ve başarılı işlevlendirme yaklaşımlarından dolayı, uygulama ödülü verilmiştir" kararı ile Tarihi Kentler Birliği'nce "başarılı uygulama ödülüne" layık görülmüştür.

Günümüzde "Geçmişten Bugüne, Bugünden Geleceğe" savsözüyle hizmet veren "Kdz. Ereğli Belediyesi Kent Müzesi", müze yoksulu ilimizin beşinci, Kdz. Ereğli'nin üçüncü müzesidir.