Terzi; deri, kumaÅŸ ve benzeri ÅŸeylerden giysi biçip diken kimsedir. Günümüzde elbise dikenlere “terzi”, bu mesleÄŸe de “terzilik” ismi verilmektedir.
Terzilik; tarihi çok eskilere dayanan bir meslektir. Rivayete göre; ilk insan ve ilk peygamber Âdem Aleyhisselam zamanından beri insanlar giyinme ihtiyaçlarını dokuma, deri ve buna benzer ÅŸeylerden elbiseler dikerek karşılıyorlardı. Daha sonraları kumaÅŸ dokuma sanatı geliÅŸti. Dokunan bu kumaÅŸları kesip biçme, dikip süsleme, insan vücuduna uydurma durumu ortaya çıktı. Bu iÅŸin ortaya çıkması, terziliÄŸin ilk adımı oldu. Kur'an-ı Kerim’de ismi geçen, ilk defa kalemle yazı yazan Ä°dris Aleyhisselam, ok ve yay kullanmanın yanında terzilik mesleÄŸini de insanlara öğretti. Bunun için Ä°dris Peygamber (Aleyhisselam), terzilerin ve âlimlerin piridir.

Bu işler zamanla gelişerek cemiyetin bir ihtiyacı haline geldi. Çeşitli ustalık ve ince zevke dayanan bir meslek şekline girdi.
İlk zamanlar erkek ve kadın elbiselerini aynı terziler dikerlerdi. Günümüzde genel olarak erkek ve bayan terzileri ayrıdır. Bazı yerlerdeyse hem erkek, hem kadın elbise dikimleriyle uğraşan erkek terziler de vardır.
Son yıllarda ise konfeksiyonculuk (hazır elbise sanayii) çok geliştiğinden ısmarlama elbise diken terzilik mesleğine rağbet azalmıştı.

(Kaynak: Rehber Ansiklopedisi)

ZONGULDAK’TA TERZÄ°LÄ°K

Terzilik hizmeti, insanların vazgeçilmez ihtiyaçlarından biridir.

Bu nedenle de Zonguldak’ta kömürün iÅŸletilmeye baÅŸlanmasıyla 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren terzilik mesleÄŸi de yapılmaya baÅŸlanır.

Ancak Cumhuriyetin kurulduğu 1923 yılına kadar mesleğin yerli unsurlardan çok, azınlık statüsündeki ustalarca yürütüldüğü görülür. Örneğin;

Terzi Todori

Bodos Bedevi OÄŸlu Lazari

Minas OÄŸlu Devrekli NiÅŸan

Kalfan OÄŸlu Yuvakim

Bulgaroğlularından Sava Oğlu Teövfani

İstepan Usta Yanında Şehverdi Oğlu Agop

Devrekli Mikraz OÄŸlu Gazeros

Bartınlı Aragil Oğlu Bağdasar

Ä°stepan OÄŸlu KiÄŸork

Devrekli Bedros OÄŸlu Ohannes

Todori OÄŸlu Bedos

gibi isimleri sayabiliriz.

Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası’nın 1933 yılında yayımlamış olduÄŸu “Cumhuriyetin On Yılında Zonguldak Ve Maden Kömürü Havzası” isimli kitaptaki bilgilere göre, Cumhuriyet öncesinde odaya kayıtlı 280 esnaf ve tüccarın sadece 40 tanesi Türk olup, geri kalan 240’ı ise azınlık statüsündedir. Bunlar köken olarak Sırp, KaradaÄŸ, Bulgar, Ä°talyan, hatta Ä°spanyol olduÄŸu gibi; çoÄŸunluÄŸu da Çaycuma, Devrek, EreÄŸli, Bolu, Kozlu, Safranbolu, Bartın, Trabzon, NiÄŸde, NevÅŸehir gibi Osmanlı uyruÄŸundandırlar.

Cumhuriyet sonrasında 1923-24 ve sonrası mübadeleler sonucunda azınlıkların Zonguldak’tan ayrılmasıyla, büyük ihtimalle 3 azınlığa tabi ustaların yanında mesleÄŸi öğrenen Türk Müslüman ustalar sanatlarını icra etmeye baÅŸlarlar.

Azınlık olarak adlandırılan bu ustaların nereye gittiÄŸini merak edenlere AraÅŸtırmacı Yazar Erol Çatma’nın 9.9.2012 tarihli Pusula gazetesindeki “Rum ve Ermeni KomÅŸularımız Nereye Gittiler” baÅŸlıklı yazısını okumalarını öneririm.

1933 yılında 54 üyesi olan (TSO bünyesinde kurulu) bir Terziler Cemiyeti vardır. Ancak; bu üyelerin sadece altısı terzidir. Geri kalanı ise tuhafiyeci ve elbise satıcılarıdır.

Bu altı terzinin isimleri;

Hacı Kavaszade Mehmet Yekta Efendi

Sefa ve Nihat Beyler

Abdullah Sabri Efendi

Kara Mahmut OÄŸlu Mehmet Ali Efendi

Döşoğlu Tahsin Efendi

Çıkrıkçıoğlu Kadir Usta

Bu ustalardan ilk üçü Zonguldak, diÄŸer üçü ise EreÄŸli’de bulunmaktadır.          

Cemiyetin başkanı da Mehmet Yekta beydir.

Bu kısa Tarihi bilgilerden sonra konuya sözlü tanıklıklarla devam edelim… 

Oda Başkanı Murat Bahadır ile konuşuyoruz.

- Murat Başkan; kendini kısaca tanıtır mısın?

- 1958 Trabzon Tonya doÄŸumluyum. 1972 yılında EKÄ°’de çalışan babamın yanına geldik. MesleÄŸe Çaydamar pavyonlarının karşısında dükkânı olan Hakkı Gültepe’nin yanında çırak olarak baÅŸladım. Allah rahmet etsin, elimi baÄŸlayan ustamdır. Onun yanında iki yıl çalıştım. 1976’da Kozlu’da Celal Aygenç’in yanında iki yıl çalıştım, 1977’den 1978’e kadar Sadık Gür usta ile çalışmaya baÅŸladım. Burada pantoloncu, yani kalfa oldum. 1980 yılında askere gittim. 1982’de kendi dükkânımı açtım. 2010 yılında oda baÅŸkanı oldum.

- Odanızın geçmişi konusunda neler söyleyebilirsin?

- BildiÄŸim kadarıyla 1957 yılında dernek olarak kurulmuÅŸ, daha sonra “Esnaf Odası” olmuÅŸ. Hatırladığımız baÅŸkanlar; Yılmaz SuratoÄŸlu (1970-1973), Åževki Ãœzülmez (1973-1982), Ä°smail Gürsoy (1982-1996), Lütfü Altun (1996-2000), Aydın Gümüşyazıcı (2000), Gülcan Yalnız (2000-2005), AyÅŸe Güzel (2005-2010), Murat Bahadır (2010-Devam).

- Peki, mesleğin eski ustalarından hatırladıklarınızı sayabilir misiniz?

- Ä°lk akla gelenleri, alfabetik sıralamaya göre söyleyelim: Baki Usta, Bilal Tarakçı, Cahit Köktürk, Celal Bahtiyar,  Celal Aygenç,  Cemil Zırtıl, Cevat Gümüş, Geredeli Haydar Usta, Hakkı Gültepe,  Hasan Mahir, Hasan Muslu, Hasan TopaloÄŸlu, Ä°brahim Ak, Ä°dris Uçar, Ä°rfan Gerey, Ä°smail Gürsoy, Lütfü Altun, Mahir Uzun, Mehmet Kaya, Murat Azman, Muzaffer Kaya, Nazım TopaloÄŸlu, Nihat Kaya, Osman TopaloÄŸlu Ömer Gümüş Rıfat Bulut Nihat Sadık Gür, Sedat Gür, Seyfi Bal, Åževket Hindistan, Åževket Kaya, Åževki Gümüş, Åževki Ãœzülmez Şükrü Yavuzdemir, Şükrü Yıldız, Yılmaz SuratoÄŸlu.

* * * *

Sevgili okurlar;

Zonguldak’ta terzilik mesleÄŸinin tarihi konusunda yukarıda anlattıklarımın dışında;

Terzilikte çıraklık,

Ustanın, çırağın parmağını bağlaması,

Bir elbise dikmek için harcanan emek,

Konfeksiyon sektörünün terzilik mesleğindeki yıkıcı etkisi,

Bayan terziliÄŸi, 

Mesleğin bugünkü durumu ve geleceği,

Ustaları meslekte yaşadıkları ilginç anılar konularında daha geniş bilgiye https://www.youtube.com/watch?v=3VOInbb50Og adresindeki videoyu izleyerek ulaşabilirsiniz.

Eski ütüler, kömürle ısıtılırdı. İçinde mangal kömürü ya da odun yakılarak ıstılırdı. Ütüleme sırasında ütüden dökülen köz parçaları binbir emekle dikilen giysiye zarar verebilirdi.

Daha sonra bu ütüler elektrikli hale geldi. Giderek buharlı ve press ütüler ortaya çıktı.