Değerli okurlarım; bir zamanlar okullarda ikmale kalmak vardı. (Sanırım şimdilerde kalmadı!). Ders yılı sonlarında "sınıfını geçtin mi?" diye sorulan öğrenciler, "geçtim" ya da "ikmale kaldım" diye yanıtlarlardı. "İkmale kaldım" diyenlere de kaç dersten kaldığı sorulurdu. Beş-altı dersten ikmale kaldığını söyleyen öğrencilere, "Oğlum, o kadar dersten ikmal olur mu? Sen şuna 'sınıfta kaldım' desene!" gibi sözler söylerlerdi. Geçtikleri dersler de, genelde, hal ve gidiş, resim, müzik, din bilgisi gibi dersler olurdu.

Soruyu soran haklıydı, zira "ikmal" kelimesinin anlamı, çoğu bitmiş, azı kalmış bir eylemi bitirmek için yapılan işlerin adıydı. On-on iki dersin beşinden-altısından ikmale kalmak olur mu?

Ülkemizde, her dönemde, ardından "ikmal işleri ihalesi" yapılmayan yol, tünel, baraj gibi inşaat işleri ihalesi yoktur. Hatta ikmalinin de ikmali olan işlere de çok rastlanılır. Bu ikmal işleri ihalelerinin pek çoğunun "danası, anasından büyük!" benzetmesine uygun boyutlarda olduğu görülür.

Son yıllarda, bu tür azman ikmal işleri ihalelerinin en çarpıcı örnekleri de, her halde ilimizdeki karayolu ikmal işleri ihaleleridir. Bunun son örneği de, bu günlerde çok konuşulan Mithatpaşa Tünelleri ile ilgili ikmal işleri ihalesidir.

Bu tünellerdeki son durum ile ilgili bilgi almak üzere, ilimiz Milletvekillerinden Sayın Deniz Yavuzyılmaz, Karayolları Genel Müdürlüğü'ne (KGM) 16 soru içeren bir "Bilgi Edinme Dilekçesi" verdi. Bu dilekçe ve KGM'nin sorulara verdiği yanıtlar, yerel basında da yer aldı.

Burada, Sayın Vekilin sorularından önemli gördüğüm birkaçı ile bu sorulara KGM'nin verdiği yanıtlar ve yanıtlarla ilgili değerlendirmelerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. (Sorular ve KGM'nin yanıtları, tarafların hoş görüleri dileğiyle, özüne bağlı kalınarak özetlenerek verilmiştir.)

[*] [*] [*] [*]

Soru: Tüneller hangi tarihlerde ve kaç kez ihale edilmiştir?
KGM: Tünellerle ilgili iki ihale olmuştur. İlki 74 milyon TL ihale bedeli ile 24 Temmuz 2012 tarihinde; ikincisi 126 milyon 400 bin TL ihale bedeli ile 18 Mayıs 2017 tarihindedir.

Soru: Bu ihalelerin kapsamı ve 16 Ağustos 2018 tarihi itibarı ile fiziki gerçekleşme ve harcama yüzdeleri ne kadardır?

KGM: (İlk ihalenin kapsamı belirtilmemiş ise de, sadece 3 bin 705 metre toplam uzunluktaki Mithatpaşa-1 ve 2 Tünellerinin hizmete hazır hale getirilmesini kapsadığı biliniyor.) 74 milyon TL ihale bedelinin yüzde 100'ü harcanmış ve yükleniciye, (fiyat farkları ve KDV ile birlikte olsa gerek, yüzde 80 fazlasıyla!) 135 milyon TL ödenmiştir. (Bu harcama karşılığındaki fiziki gerçekleşme oranı hakkında bir bilgi verilmemiş olsa da, yüzde 25-30 oranında bir fiziki gerçekleşmenin olduğu söyleniyor.)

[*] [*] [*] [*]

Değerli okurlarım; ülkemizde, bir mühendislik uygulaması (tünel) ihalesi yapılıyor. İhale bedelinin yüzde 100'ü harcanıyor. İhale konusu işin ancak yüzde 25-30'u yapılabiliyor. Eğer durum bu ise, bu ihale hangi projeye, keşfe dayanarak yapılmıştır? Bir ihale, tahmini bilgilerle yapılmış olsa bile bu kadar sapma olamaz!

İkinci ihale ise,126 milyon TL ihale bedeli ile 18 Mayıs 2018 tarihinde yapılmıştır. 16 Ağustos 2018 tarihine kadar, yükleniciye, ihale bedelinin yüzde 5,23'ü oranında (8 milyon 820 bin TL) kadar bir ödeme yapılmıştır. Ayrıca yüklenicinin yaptığı halde karşılığı ödenmeyen 20 milyon TL kadar alacağı vardır.

[*] [*] [*] [*]

İşin kapsamı ile ilgili olarak, KGM'nin yanıtı: Zonguldak-Amasra-Kurucaşile yolu (üzerinde), Kilimli geçişinin 24'üncü kilometresi 820'nci metresi ile 25'inci kilometresi 290'uncu metresi arasının yapımı ve Kilimli-Zonguldak İkincimakas mevkii arasında kalan 5 bin 218 metre uzunluğundaki bölünmüş yolun (ihale sonu olan 12 Ocak 2020 tarihine kadar!) sıcak karışım asfalt yapımına hazır hale gelmesi için, (Mithatpaşa-1 ve 2 Tünellerinin eksik işleri dahil) tüm eksiklikleri kapsayan ikmal inşaatı işi.

[*] [*] [*] [*]

Bu yanıttan, ikinci ihalenin Zonguldak'tan başlayan ve Kurucaşile'de son bulan, yaklaşık 140 kilometre uzunluğundaki (Bartın'dan da geçmeyen!) Karadeniz Sahil Yolu Projesi'nin bir parçası olduğunu sandığım projenin Zonguldak-Kilimli arasındaki 5 bin 218 metrelik bölümünün ikmal işleri ihalesi olduğu anlaşılıyor.

Bu durumda, projenin, 250 bin dolayında nüfusun yaşadığı Zonguldak Metropoliten Alanı içinde kalan 5-6 kilometrelik başlangıç bölümü yapılmadan, kışları 200, yazları 800 dolayında trafiğin olduğu Amasra-Kurucaşile arasında, 10-12 yıldır, (bölünmemişi, fazlası ile yeterli olabilecek iken!) kilometre maliyeti 60-70 milyon lirayı bulan bölünmüş yol yapmanın gerekçesi de anlatılmalıdır.

[*] [*] [*] [*]

Soru: Tünel inşaatlarındaki son durum nedir?
KGM: 613 metre toplam uzunluğundaki Mithatpaşa-1 Tüneli, 92 milyon TL'lik bir maliyetle, beton kaplama olarak tamamlanmıştır. 3 bin 92 metre toplam uzunluğundaki Mithatpaşa-2 Tüneli'nde ise, bin 530 metrelik bölümü beton kaplamaya hazır haldedir.

[*] [*] [*] [*]

İkinci tünelde, ancak yüzde 20-25 dolayında bir fiziki gerçekleşmenin olduğu söyleniyor. Mithatpaşa-1 Tüneli'nde, bir metre tünelin (rayicin iki katı!) 150 bin TL'ye mal olduğu düşünülürse, sadece Mithatpaşa-2 Tüneli'ndeki yüzde 75 dolayındaki eksikliğin ikmali için 350 milyon TL gibi bir kaynağa ihtiyaç olduğu ortaya çıkıyor.

Bu durumda, ihale bedeli 126 milyon 400 bin TL olan ikinci ikmal ihalesi kapsamındaki tünelin ve diğer işlerin (ödenekler açılsa bile!) gerçekleştirilmesinin mümkün olamayacağı; işin ikmalin ikmaline kalacağı ve uzun yıllar alacağı açıktır.

[*] [*] [*] [*]

Soru: Tünellerin belirlenen tarihlerde tamamlanmamasından kaynaklanan bir kamu zararı olmuş mudur?
KGM: İhale sözleşmesine göre iş 2020 yılında tamamlanacak olup bir kamu zararı söz konusu değildir.

[*] [*] [*] [*]

İdarenin yanıtının devam etmekte olan ikmal ihalesi ile ilgili olduğu, ilk ihaleyi kapsamadığı anlaşılıyor. İkmal işlerinin olduğu tüm ihaleli işlerde, önceden yapılan yatırım; ikmal işleri tamamlanana kadar, yıllarca atıl kaldığından, ilk ihale kapsamında ödenen 135 milyon TL'den kaynaklanan kamu zararının devam etmekte olduğu unutulmamalıdır.

[*] [*] [*] [*]

Soru: KGM olarak Mithatpaşa Tünelleri inşaatında duran çalışmaların ne zaman başlayacağını ve ne zaman açılacağını planlamaktasınız?
KGM: İşin sözleşmesine göre ikmal işleri ihalesinde işe başlama tarihi, 3 Ekim 2017; işin bitim tarihi 12 Ocak 2020'dir. Ancak, kamulaştırma sorunları, ödenek yetersizlikleri, olası proje revizyonları, çalışma alanları içinde kalan diğer kurumlara ait yeraltı ve yerüstü tesislerinin kaldırılmasında yaşanacak nedenlerle, yükleniciye süre uzatımları verilecek, işin süresi daha ileri bir tarihe ötelenebilecektir. Bu nedenle tünellerin açılış tarihleri hakkında kesin bilgi verilememektedir.

[*] [*] [*] [*]

Altı yıldır devam eden ve ikmal aşamasında olan bir işte belirtilen mazeretlerin olmasını ve olabilmesini de sizlerin değerlendirmelerine ve takdirlerine arz ediyorum!

[*] [*] [*] [*]

Değerli okurlarım; özellikle Zonguldak için daha fazla gecikmeye tahammülü olmayan bir projede, çalışmaların tam rayına girdiği bir aşamada, ödenek sıkıntısı nedeniyle ne zaman, nasıl sonlanacağı belirsiz bir sürece girilmesi büyük talihsizlik olmuştur. İki tünelden birisinin açılmış, diğerinin yarım kalmış olması daha da üzücü oluyor.

Hizmet yıllarımın en mutlu on yılını geçirdiğim; 1970'li yıllarda, en zor arazi koşullarında, en iptidai yöntemlerle, üç yıl kadar bir zamanda bir kilometreye yakın olan Dorukhan Tüneli'ni açan, hizmetleriyle halkımızın gönlünde yer bulmuş olan bir kurumun çevremizdeki hizmetleri hakkında iyi şeyler yazamamaktan son derecede üzgünüm. Varsa üzdüklerimden de özür dilerim.

[*] [*] [*] [*]

Ülke ve millet olarak yaşamakta olduğumuz sıkıntıların son bulmasını, yarım kalan tünelin de biran önce açılmasını dilerim.