Elime 1913 tarihli bir fotoğraf geçti ve fotoğraf sosyal medyada yayınlandı. Sararmış fotoğraf karesinde, estetik görünümlü taş bir yapı ve önünde poz vermiş insanlar vardı. Yapının kendisi ve çevresi, insanın dakikalarca fotoğraf karesinden gözlerini alamamasına neden olup, çevresindeki ağaçlar, çalılar ve insanlar ister istemez geçmişe yolculuk yapmasına ve hayal dünyasının önünün açılmasında anahtar oldu...
Fotoğrafın arkasına yapılan Fransızca açıklama heyecanı arttırdı ve tarihi binanın Zonguldak tarih sahnesinde kayıp olan yap-boz boşluğunu bu fotoğrafla birlikte tamamlanmış oldu.

Fotoğrafa düşülen açıklamada;
"Mösyö Biver in ikamet ettiği idari bina yönetim merkezi. Kızı Denise iki oğlu Paul ve Jagues arkadaşlarıyla" yazıyor...
Resim, 1910 yılında Fransızlar tarafından kendi mimari tarzıyla yapılan, şimdi (TTK) "Yayla Konağı Misafirhanesi" olarak hizmeti veren tarihi yapıdır. Binada ikamet eden ilk sahipleri de fotoğraf karesine yansımış Fransız ailedir.
Fotoğraf yayınlandıktan sonra yerel tarihçi yazar Ekrem Murat Zaman'la konu hakkında görüşmemiz oldu. Zaman, Yayla Konağı Misafirhanesi'yle ilgili bir tanıtım çalışması yaptığını ve bir bölümünün konağın girişine asıldığını belirtti. Tanıtım metnindeki boşluğun bu fotoğraf ve küçük bilgi sayesinde tamamlandığını belirtince bende kendisinden bu çalışmasını isteyip bendeki ilavelerle bu makaleyi hazırlamayı kent tarihi adına görev bildim.

FRANSIZ MAHALLESİ (YAYLA MAHALLESİ)

Fransız sermayeli Ereğli Şirketi Osmaniyesi (SOH) liman yapımı için geldiği Zonguldak'ta kömür işletmeciliğini de ele geçirir. Yayla'dan Fener'e kadar olan mahalle 1896'dan sonra Fransızlarca kurulur. Eski Zonguldak'ta bu kesimin adı Fransız mahallesidir. 1900'lü yıllarda Fransızların yanı sıra, bir kısmı Kozlu ve Kandilli'de olmak üzere, Zonguldak'ta madencilikle uğraşan çok sayıda İtalyan yaşamaktadır.

1908 yılında deniz feneri inşasından sonra deniz tarafı 'Fener Mahallesi' içte kalan plato alan 'Yayla Mahallesi' ismini alır. Limana yakın olan bölgede Fransızların yaptıkları hastane, kız okulu, kilise, yönetim binası ve Fransızların ikamet ettikleri evler bulunur. Şimdiki Yayla Konağı'nın olduğu bina Fransız şirket müdürünün oturduğu Yayla Malikanesi 'Direktör Evi'dir.

YAYLA KONAĞI MİSAFİRHANESİ TARİHİ...

9 Aralık 1906 tarihinde, Toussounlouoglu Hüseyin bin İbrahim'den (Tosun Oğullarından Hüseyin oğlu İbrahim) Socıeted'Heraclee Osmanlı A.Ş.(S.O.H) adına Auboyneau efendi (Osmanlı Bankası müdür yardımcısı Gaston Auboyneau) tarafından satın alınan 22 dönümlük platonun satın alındığı, aşağıdaki tutanaktan anlaşılmaktadır.

Yayla Konağı; Socıeted'Heraclee Osmanlı A.Ş. adına satın alınan plato üzerinde, 1910 yılında "Ereğli Şirketi Direktörlük Konağı" olarak yapılmış, bir Fransız yapısıdır. Plato (yayla) üzerinde yapılmış bir konak olması nedeniyle geçmişken günümüze "Yayla Konağı" adıyla anılan bir tarihi yapıdır.

Ereğli Şirketi sosyal tesislerinin bulunduğu paltoda yapılmış olan Konağın güneyinde Ereğli Şirketi Hastanesi ve kilise, batısında kız okulu bulunmaktadır.

1936 tarihinden sonra Etibank'a bağlı Ereğli Kömürleri İşletmesi (EKİ) Kurumuna devredilmiştir.
Geçmişten günümüze "Yayla Konağı" adıyla anılan yapı, 1940'dan sonra ilk yapıldığı haliyle misafirhane olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Düzgün kesme taştan yapılmış zemin üstünde iki katlı ve yapı dikdörtgen planlı yapıdır.

Bahçesinde Zonguldak'ın ilk tenis kortu olan Yayla Konağı (1942) Üst katlar, bir sıra taş, bir sıra tuğla olarak almaşık düzende yapılmıştır. Yapı, beşik çatılı olup Marsilya kiremidi ile örtülmüştür. Yapının ilk iç zemin döşemeleri aşağıda görüldüğü gibi tüm güzelliğiyle varlığını korumaktadır.

Aşağıdaki Ereğli Kömürleri İşletmesi (EKİ) İnşaat Müdürlüğü ihale dosyaları çizelgesinden alınan örnekte görüldüğü gibi; "Yayla Konağı Tevsii Projesi" ile (ana yapının özelliklerine uygun olarak) ana yapının her iki tarafına uzatmalar yapılmıştır. 1950 yılında yapılan misafirhane büyütülmesi projesi 20.2.1951 tarihinde tamamlanmıştır.

EKİ'nin kuruluşundan günümüze kadar Misafirhane olarak kullanılan, (Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Envanterinde Ankara K.T.V.K.K.25.04.1989/787 kararla) tescilli tarihi yapı, günümüzde de TTK Yayla Konağı Misafirhanesi olarak kullanılmaktadır. Yayla Konağı; 30 oda 60 yataklı bir misafirhanedir.

ZONGULDAK'IN İLK TENİS KORTU VE KELEBEĞİN RÜYASI FİLM SETİ...

1910'lu yıllarda ilk ev sahibi Fransız ailenin yaşadığı konakla birlikte sosyal amaçlı tesisler yapılmaya başlanmış, eğlence kültürü, balolarla birlikte aile tarafından hayata geçirildiği düşünülen konağın yanında yabancı mühendislerin tenis oynadığı ilk tenis kortu yapılmıştır. Zonguldaklı şairler Muzaffer Tayip Uslu ve Rüştü Onur'un hayatını anlatan "Kelebeğin Rüyası" sinema filminin bazı mekan sahnelerinde Yayla Konağı ve arkasındaki tenis kortu film seti olarak kullanılmıştır. Film sahnesinde kullanılan dekor malzemeden bir tanesi konukevinin giriş kapısının üstünde hatıra olarak sergilense bile Türkiye'nin ve Zonguldak'ın ilk tenis kortu olan saha zamana yenik düşmüş, Vandallar tarafından yok edilmiştir...

Yardımcı kaynaklar...
Zonguldak Nostalji
(zonguldaknostalji.com)
Ekrem Murat Zaman
(Araştırmacı-Yazar)