“Zonguldak’ın Değerleri Buluşuyor” Çalıştayının Düşündürdükleri - II

"ZONGULDAK'IN DEĞERLERİ BULUŞUYOR" ÇALIŞTAYININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ - II

Raif TOKEL - ÇEKÜL Vakfı Temsilcisi

Giriş

17.01.2018 tarihli yazımda Sayın Cihat AlagöZ'ün 10.01.2018 günü BEÜ Sezai Karakoç Kültür Merkezi'nde düzenlenen "Zonguldak'ın Gelecek Vizyonu, Zonguldak'ın Değerleri Buluşuyor" adlı çalıştaydaki sunumunda "Zonguldak'ta adrenalin turizmi" önerisine, "katkı anlamında daha sonra değineceğimi" belirtmem üzerine, konuyla ilgili eleştiriye açık, düşünce ve önerilerim şunlardır:

Sayın Alagöz sunumunda Zonguldak'ın doğal, tarihsel, kültürel değerleri hakkında genel bir bilgi verip, bu değerlerle ilgili bir kültür envanteri çalışması yapılmasının önemini vurguladı ve il coğrafyasındaki doğal, tarihsel, kültürel değerlerin "adrenalin turizmi" anlamında projelendirilip; tanıtılarak turizm pazarına sunulması gerektiğini belirti; "Gökgöl Mağarası", "TTK Eğitim Ocağı", "Maden Müzesi", "Kdz.Ereğli Cehennemağzı Mağaraları" ile il kırsalında öne çıkan doğal alan ve doğal yerlerin bu paket içerisinde yer almasını önerdi. Aslında Sayın Alagöz bize "fotoğrafın bütüne bakın; bakmakla yetinmeyin hem bakın, hem de görün!... " demek istedi ve dedi...

Turizm Çeşitleri, Adrenalin ve Adrenalin Turizmi

Kültür ve Turizm Bakanlığı kaynaklarında ⁽¹⁾ "Turizm" başlığı adı altında sıralan on dokuz adet alt başlıktan biri "Turizm Çeşitleri" olup; bu alt başlık içinde yer alan on dört adet turizm çeşidi arasında kavram olarak "adrenalin turizmi" belirtilmemiştir.

Konuyla doğrudan ilgili ve yetkili tek kamu kurumu olan Kültür ve Turizm Bakanlığı kaynaklarında "adrenalin turizmi" adlı bir turizm türünün bulunmaması ve Sayın Alagöz'ün bakanlık kaynaklarında bulunmayan bir turizm türünden söz etmesini dillendirmem; olumsuz anlamda bir eleştiri değil, bir fırsattır. Evet, "adrenalin turizmi" Zonguldak için bir fırsat olabilir...

İnsan vücudunda bulunan bir hormon olan adrenalinin⁽²⁾ görevi, organizmayı harekete geçirip, vücudun ivedi olarak gereksinim duyduğu enerjiyi sağlamaktır. Heyecan ve korku durumunda adrenalin salgılanması sonucu, kalp atış hızı ve kan basıncı artar; kan şekeri yükselir, kan damarları genişler ve göz bebekleri büyür.

Adrenalinin günlük yaşam içerisinde kullanılması için değişik aktiviteler ve düzenlemeler yapılmaktadır. "Yükseklere çıkmak, yükseklerden atlayışlarda bulunmak, tırmanmak, soğuk suda yüzmek, dalış yapmak, mağaralarla yeraltının gizemli dünyasını yaşamak, yaban yaşamını tanımak ve yaban yaşamı içinde (yabanıl ortamda) yürümek, endemik türler (endemik fauna endemik flora) ve endemizm alanları hakkında gözlemler yapmak, avlanmak gibi aktivitelerin herbiri, kimi ülkelerde organize tur olarak düzenlenip; bir turizm çeşidi, bir turizm ürünü olarak pazarlanmaktadır.

Bakanlık kayıtlarındaki on dört adet turizm çeşidinin yedisi (yayla turizmi, mağara turizmi, av turizmi, akarsu turizmi, sualtı dalış sporları turizmi, inanç turizmi, kuş gözlemciliği) ile ilgili kaynak değerler Zonguldak coğrafyasında⁽³⁾ bulunmakta olup;

Bu doğal kaynaklı gizilgüç (potansiyel) içinde "Zonguldak Gökgöl Mağarası" mağara turizmi anlamında, Kdz.Ereğli Cehennemağzı Mağaraları "inanç turizmi" anlamında, "Yazıcık (Dirgine) Çayı Rafting Parkuru" akarsu turizmi anlamında, hizmete açık turizm amaçlı destinasyonlardır.

Ayrıca "yayla turizmi⁽⁴⁾", "av turizmi⁽⁵⁾", "kuş gözlemciliği⁽⁶⁾", "sualtı dalış sporları turizmi⁽⁷⁾" adlı turizm çeşitlerinin projelendirilmesine olanak sağlayacak alan ve yerler, yöre için hazırlanmış bilimsel yapıtlar ile resmi ve yarı resmi nitelik taşıyan plan, proje, envanter, rapor, proje önerisi türü yayınlarda saptanmış potansiyel değerlerdir.

Yayla turizmi konusunda "Bölüklü Yayla ve Yayla Turizmi. Projesi.2000", "Gümeli Yaylalarını Gördünüz mü? BAKKA.2015, BAKKA.2016 ⁽⁸⁾", "Gökçebey, Devrek ve Gümeli Kırsalındaki Trekking Parkurları Projesi. 2017 ⁽⁹⁾" adlı çalışmalar, tarafımdan kaleme alınarak ilgili kurum ve kuruluşlara sunulmuş projelerdir.

İl coğrafyasında bulunan diğer doğal kaynaklı potansiyelin turizm pazarına sunulması için konuyla ilgili değerlerin herbirinin kuramsal olarak içi doldurulup, bir proje formatında yazılarak proje-lendirilmesi sonucu ortaya çıkan ve farklı aktiviteleri içeren toplam yedi adet turizm amaçlı varış noktası (destinasyon) "adrenalin turizmi" adı altında bir turizm türü olarak, turizm pazarına sunulabilir. Temalı tur içeriği, temel alınarak hazırlanacak bir gezi paketinin ürün olarak pazara sunulması, yani "adrenalin turizmi konusu olabilecek" yedi farklı aktivetinin Zonguldak coğrafyasında bulunması, Zonguldak'ın turizm amaçlı tanıtımı için "imaj" ve "çekicilik" yaratacak bir gizilgüçtür.

Çalışmanın söylemle sınırlı kalmamasının olmazsa olmazı, adı geçen yerlerin özellikleri yanında benzerlerinden farklılıklarını (özgün yanlarını) içeren etüt ve önceliklerin belirlenmesini içeren planlama çalışması yapıldıktan sonra, herbirinin "Avrupa Birliği", "Kalkınma Ajansları", "Tanıtma Fonu", "Kültür ve Turizm Bakanlığı", "Gelecek Turizmde" gibi kurum ve kuruluşlarca belirlenen proje formatlarına göre projelerinin yazılması ve tüketicinin ilgisini çekecek sözün (slogan, savsöz) saptanması gerekir.

Zonguldak İl Turizm Müdürü olarak görev yaptığım dönemde hazırlayıp uyguladığım "Gökgöl Mağarası Turizm Amaçlı Kullanım Projesi'nin savsözü "Mağara Turizminde Zonguldak" olup; "Mağara Turizminde Zonguldak" sloganının da yer aldığı fotoğraf sanatçısı Hamdi MENGİ'nin fotoğraflarından oluşan altı adet kartpostal ve üzerinde küçük mağara fotoğrafı karesi bulunan Turizm Bakanlığı logolu özel baskılı zarf yaptırdım.

Kaleme aldığım "Mitolojide Cehennemağzı Mağaraları.1994 (Ek: 1)" adlı öneriyle "İnanç Turizmi Projesi" kapsamına alınan "Kdz.Ereğli Cehennemağzı Mağaraları (Ek: 2-3)" ile terk edilen "TTK Çaydamar Kömür Üretim Ocağı" için tasarladığım "Yaşayan Madencilik Müzesi Projesi (Ek: 4)" adlı proje önerisinde "yeraltının gizemi / yeraltının gizemli dünyası" savsözünü dillendirmiştim!...

Bu üç projenin teması "yeraltı" kavramı olup; mitolojik⁽¹⁰⁾ kökenli yorumuyla "Kdz.Ereğli Cehennemağzı Mağaraları", doğal yapısıyla "Gökgöl Mağarası", endüstri mirası olarak değerlendirilmesiyle "Yaşayan Madencilik Müzesi Projesi⁽¹¹⁾" adlı projelerle sözünü ettiğim ve "yeraltı dünyası" olarak adlandırdığım temanın çekici olabileceğini, belleklerde iz bırakabileceğini düşünmüştüm...

Sonuç ve Öneri

Belirttiğim turizm amaçlı destinasyonlara "TTK Eğitim Ocağı", "Zonguldak Maden Müzesi" gibi yeraltı üretim kültürüyle doğrudan ilgili sosyokültürel işlevi olan tesisler yanında projlendirilmiş trekking parkurlarını da ekleyip, çeşitlendirek aktiviteleri varsıllaştırmayı planlamıştım.

Ama Zonguldak Valiliği'nce planlanan Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nce 22.11.2017 günü düzenlenen "Zonguldak İletişimde Değerler Haritası" adlı "205" kişinin çağrıldığı çalıştaya, bu etkinliğin sekretaryasını yapan Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından - ne hikmetse ? - çağrılmadım.

Çağrılmadığım gibi çağrılmama nedenini öğrenmek amacıyla yaptığım başvuruya da yanıt verilmedi.

DİPNOTLAR

⁽¹⁾ Kültür ve Turizm Bakanlığı, ww.kultur.turizm.gov.tr.

⁽²⁾ Tıp Terimleri Sözlüğü: Adrenaline.Adrenalin www.terimleri.com/tip/adrenalin.html.

⁽³⁾ Bknz: Seçilmiş Kaynakça.

^{(4) "}Bölüklü Yayla ve Yayla Turizmi Projesi"ni İl Özel İdaresi Yatırım Programı'na aldırıp 1999'da "5.000.000.000.00 TL", 2001'de "20.000.000.000.00 TL", 2002'de "50.000.000.000.00 TL" ödenek sağladım; ama, uygulanmadı.

⁽⁵⁾ Av Turizmi: Milli Parklar Av ve Yaban Hayatı Zonguldak Baş Mühendisliği ve Zonguldak İl Turizm Müdürlüğü ile birlikte hazırlayıp uyguladığımız "Zonguldak ve Yöresinde Av Turizmi Olanakları Projesi" kapsamında Devrek İlçesi Ahmetler, Deliahmedpğlu, Yeşilöz (Manzut); Alaplı İlçesi,Gümeli, Hallı, Boğhisar (Yeni Köy) kırsalı yabandomuzu avlanması koşuluyla 2000 yılında "Av Turizmi"ne açıldı.

⁽⁶⁾ Zonguldak Kuşları, Prof.Dr.Mustafa SÖZEN, Zonguldak.2014.

⁽⁷⁾ Sualtı Dalış Turizmi, Gürol VELİOĞLU, Batı Karadeniz Sualtı Denizcilik, BAKKA,2013.. www.bakka.gov.tr.

⁽⁸⁾ Alaplı İlçesi Gümeli Belediyesi adına ÇEKÜL Vakfı Temsilcisi olarak kaleme aldığım "Gümeli Yaylalarını Gördünüz mü?" adlı projeyi BAKKA 2015 Yılı Yöresel Değerler Mali Destek Programı ve BAKKA 2016 Yılı Küçük Ölçekli Altyapı Mali Destek Programı'na sundum.

⁽⁹⁾ "Devrek-Gökçebey Kültür ve Yardımlaşma Derneği" adına yazdığım "Gökçebey, Devrek ve Gümeli Kırsalındaki Trekking Parkurları Projesi.2017" adlı projeyi "Kültür ve Turizm Bakanlığı, BM Kalkınma Programı (UNDP), Anadolu Efes Grubu" işbirliği ile yürütülen "Gelecek Turizmde Programı"na sundum

⁽¹⁰⁾ Mitolojide cehennem, mağaralarda tasavvur edildiğinden yeraltının sorumlusu tanrı Hades olup; Cehennemağzı Mağaraları da Hades'in Ülkesi olarak kabul edilir. →Bknz: Mitolojide Cehennemağzı Mağaraları Raif TOKEL, İl Turizm Müdürü, Zonguldak, 1994

⁽¹¹⁾ Bu projeyi 07.11.2001 günü İl Genel Meclisi'nin 2001 Kasım Ayı II.Birleşim Toplantısı'nda sundum. Oy birliğiyle kabul edilen proje "600.000.00.000.00 TL" ödenekle İl Özel İdaresi Yatırım Programı'na alındı. Ama uygulanamadı; özcesi, uy-gu-lat-tı-rıl-ma-dı...

SEÇİLMİŞ KAYNAKÇA

1- Batı Karadeniz Bölge Planları: a) BAKKA, 2010-2013, Ankara.2010; b) BAKKA, 2014-2023, Ankara.2013

2- Zonguldak Turizm Envanterleri: a) İl Turizm Müdürlüğü, Ankara.1998; b) İl Turizm Müdürlüğü, Ankara.2002

3- Zonguldak'ta Turizm: Sorunlar - Öneriler, Raif TOKEL - İl Turizm Müdürü, Zonguldak, 1996

4- Dünden Bugüne Kdz.Ereğli Cehennemağzı Mağaraları, Raif TOKEL - ÇEKÜL Vakfı Temsilcisi; BEÜ İnsan, Kimlik, Mekan Bağlamında Zonguldak Sempozyumu.2014, Bildiriler Kitabı, Zonguldak, 2016, s:181-193

Raif TOKEL, ÇEKÜL Vakfı Temsilcisi

Telefon: 0 533 749 81 49, e-ileti: [email protected].