Dünya denizleri ile tek bağlantısı dar geçit İstanbul boğazı üzerinden olan Karadeniz, hırçınlığı ile ünlüdür... Öyle denizler yapar ki okyanus kıyılarını aratmaz. Bu özelliğini Karadenizli denizciler çok iyi bilir, bir bakışta neyle karşılaşacaklarını kestirebilirler. En yakın limana sığınırlar.

1950 yılına kadar Zonguldak limanı eski rıhtımın verdiği olanaklarla kullanılabildi. Gelebilecek akıntılara ve dalgalara karşı korumasızdı. Sanayisi hızla büyüyen şehir için büyük engeldi. Kısa sürede yeni liman ve kömür yükleme tesislerinin temini için düğmeye basıldı.

1948 tarihinde "Marshall Planı" çerçevesinde sağlanan 103,5 milyon dolar dış parasal kaynak ile uygulamaya kondu. 3 milyon ton kömürün Zonguldak limanından denizyolu ile sevk edilmesi gerektiği belirtiliyordu. Bu plan kapsamında, yeraltı yatırımlarının yanı sıra yerüstünde Zonguldak Limanı ve seri yükleme tesisleri, Zonguldak ve Çatalağzı lavuarları ile bu tesislerin demiryolu bağlantıları yapılacaktı.

Konınkılıjke Nederlandsche Maatschappıj Voor Havenwerken N.V. (Hollanda Kraliyet Liman İnşaat Şirketi) koşulları en uygun teklif olarak kabul edildi ve çalışmalar başladı...

Not: Yeni limanın tarihini uzun-uzun kaleme almayacağım, daha önce "Bağlama limanımız Zonguldak" ve "Limanın hatıra defteri" konu başlıklı yazılarımda onlarca fotoğrafla birlikte ayrıntılı işlemiştim, ilgilenenler okuyabilirler.

HOLLANDALILAR VE KARADENİZ KIYISINDA LİMAN ÇALIŞMALARI...

Hollanda; okyanus kıyısında deniz seviyesinin altında bulunan denizcilik sanayisi gelişmiş bir ülkedir. Liman ticaretinin ileri seviyede olması, bu dal üzerinde uzmanlaşmalarına sebep olmuştur. Zonguldak limanının inşasını almalarında bu özellikleri tercih nedenidir...
Liman inşaatının malzeme ve ekipmanları deniz yoluyla Zonguldak'a taşınmış, eski rıhtım ve hızlı kömür yükleme rıhtımının arka kısmı, gemilerle gelen ağır sanayi araçları ve ekipmanlarının boşaltım noktası olarak kullanılmıştır...

TECRÜBELİ HOLLANDALILAR KARADENİZDE AVLANDILAR...

Dünya denizlerinde güçlü bir filoya sahip Hollandalılar, Zonguldak'ta inşa edecekleri liman için ön fizibilite çalışmaları, geçmiş yıllara ait meteoroloji raporları ve Hollanda'daki laboratuarlarında rüzgar ve dalga simülasyonu üzerinde deneyler yapıp Zonguldak'a en uygun projeyi çizdiler.

Zonguldak'a malzeme sevkıyatı ve şantiye kurulmasından kısa bir süre sonra hesap edemedikleri bir durum vardı! "Karadeniz"...

Hollandalılar daha yeni yerleşmişlerdi ve servis limanını yeni inşa edilmişlerdi ki Karadeniz, Karadenizliğini yaptı...
"Coşmaya görsün bir kere Karadeniz"...
Onların bilmediği, yeni liman yokken Zonguldak onlarca deniz kazasına maruz kalmış bir liman şehriydi (Bkz. Fırtınalı günler)...

Hollandalılar neye uğradığını şaşırdılar, hafife aldıkları Karadeniz'le bu şekilde tanışmış oldular. "Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer" misali, liman inşaatı süresinde emniyeti elden bırakmadılar.

LİMAN İNŞAATIYLA BİRLİKTE ZONGULDAK ŞANTİYE OLDU...

Yükseliş devri dediğimiz dönem, Zonguldak madenlerinin ve madenlere bağlı tesislerin kuruluş yıllarını kapsayan 1930 ile 1970 yılları arasındaki banttır. Modernleşme, sanayileşme yanında modern yaşantının da Zonguldak'a geldiği dönemdir. Dışardan beyin göçünün, sanatın ve sanatçının olduğu dönemi de kapsar.

Fener mahallesindeki lojmanlar; ATipi Konukevi, Deniz Kulübü ve Teniz kortunun yapılması liman inşaatı başlamadan önce bitirilmiştir.
Düşünce olarak, Hollandalı yöneticiler ve ailelerinin büyük bir kısmının yeni yapılan bu lojmanlarında ikamet etmeleri planlanmıştır.

Limanın dolgu taşları ve hafriyatı Balkaya mevkisinde kurulan taş ocaklarından çıkarılmış. Bugün halen kullanılan sahil yolu ve Sendika evlerinin bağlantı yolları, liman inşaatı süresince çıkartılan taşların sevkıyatı için açılan aynı servis bağlantı yollarıdır.

JAN KORF'DAN GELEN MESAJ VE FOTOĞRAFLAR...

Sosyal medya üzerinden paylaşılan liman inşaatına ait fotoğraflar ve yine arşivden çıkan 1953 tarihli Zonguldak liman inşaatına ait kısa film içimizdeki nostaljik duyguları tekrar açığa çıkardı ve kent tarihimize ışık tuttu.

Zonguldak liman inşaatından sorumlu müdürlerden "Menno Veneeklas", liman inşaatında çalışan Hollandalı personelin muhasebe işlerini de yürütüyordu. Beraberindeki ekipte Mr. Korf'ta inşaatta sorumlu yöneticilerden biriydi. Yıllar sonra, iletişimdeki kolaylık ve sosyal medyanın verdiği bilgi alışverişi, Mr. Korf'un oğlu Jan Korf ile bağlantı kurmamızı sağladı. Daha önceki yazılarda paylaştığımız bir fotoğrafta babasını görmüş mutlu olmuştu. Jan Korf, babasından kalan fotoğraf albümünü hesabında paylaşmasıyla kent tarihimiz adına önemli bir arşiv elimize geçmiş oldu. İşlerinin yoğunluğu ve lisan eksikliğinden dolayı zor olan iletişimimizin yerini bu güzel tarih kokan fotoğraflar aldı.

Jan Korf 1950 ile 1953 yılları arasında babasına tahsis edilen Fener mahallesindeki lojmanda kalmış çocukluğunun bir bölümünü Zonguldak'ta geçirmiştir. Zonguldak'a ilgisi büyük olan Jan Korf bazı fotoğrafları kendi sosyal medya hesabından paylaşmış ve ulaştırmıştır. Gelecek günlerde daha fazla fotoğraf ve bilgi paylaşmamızı temenni ediyoruz,
Nerden bilinir belki bir gün Jan Korf'la Zonguldak sokaklarında tekrar çocukluk günlerinin özlemi adına karşılaşırız...

Yardımcı kaynaklar...
Zonguldak Nostalji
zonguldaknostalji.com
Jan Korf