Hastane raporları…

Yüksel Yıldırım

12.04.2017 - 14:40 Yayınlanma

3 Paylaşım

1867 yılında sadece Zonguldak Kömür Madeni için çıkarılan Dilaver Paşa Nizamnamesi, iş yaşamını düzenleyen işçi hukukuna ilişkin ilk yönetmeliktir.
Zonguldak kömür havzasında kömür üretimine başlanılan 1848 yılından itibaren ilk hukuksal düzenlemeye kadar isçi ve işveren ilişkileri örf, adetlerle idare edilmiştir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından işçi haklarının korunmasında son derece yetersiz olan Dilaver Paşa Nizamnamesi ile diğer talimatnameler 1921 tarih ve 151 sayılı Havza-i Fahmiye Amele Kanunu'na kadar yürürlükte kalmıştır.

ATATÜRK'ÜN HAVZADAKİ ÇALIŞMA ŞARTLARINA MÜDAHALESİ...

1920 öncesi madenlerimizi işleten yabancı sermaye başta olmak üzere, maden sektörüi halkımızı köle gibi çalıştırıyordu. Henüz Kurtuluş Savaşı devam ederken Zonguldak Havzası'nı işleten Fransız şirketinde çalışanların acı ve korkunç şikayetleri üzerine 1921'de Atatürk Celal Bayar'ı Zonguldak'a gönderdi. Bayar dört gün katır sırtında seyahat ederek orada yabancı, başta Fransız şirketlerinde çevre köylerden getirilerek zorla çalıştırılan köylülerin sömürge halkı köleleri gibi insafsızca çalıştırdıklarını tespit etti.
Aç ve çıplak halde çalışan bu işçileri korumak üzere Ankara'dan bir müfettiş gönderildi ve işçiler arasında yardımlaşma sandığı kuruldu. Ardından "Zonguldak Amele Kanunu" olarak bilinen 10 Eylül 1921 tarih ve 151 sayılı yasa çıkarılarak kömür havzası işçilerinin çalışma ve yaşam koşulları düzenlendi. Bu kanuna göre,18 yaşından küçüklerin çalıştırılmaması, çalışma süresinin 8 saat olması, ücret tespitinde işçi temsilcisinin de yer alması, ocak çevresinde hastane ve eczanenin bulunması, işçiler için hamam ve dinlenme yerlerinin yapımı gibi zorunluluklar getirildi...

AMELE KANUNUYLA GELEN HİZMET...

Zonguldak'ta kapsamlı hastane yapılana kadar lokal olarak, yetersiz ve donanımsız küçük binalarda sağlık hizmetleri veriliyordu. 1923 yılında yapılan ilk modern hastane "Memleket Hastanesi" oldu. (Bkz. 'Memleket Hastanesi' başlıklı köşe yazısı).

AMELEBİRLİĞİ HASTANESİ...

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk iş yasası niteliğindeki 151 sayılı yasa, aynı zamanda maden işletmecilerine; "Hastalanan ve kaza geçiren işçisini parasız tedavi etme ve bunu sağlanmak için maden civarında hastane, eczane ve tıbbi görevli bulundurma zorunluluğu" getirmiştir.
İşletmecilerin bu zorunluluğu Birlik tarafından kontrol edilirken, yine buna bağlı olarak sağlık kuruluşlarının yapımına başlanmıştır.16 Kasım 1932 tarihinde merkezdeki dispanserde, ilk kez Amelebirliği Polikliniği açılmıştır. 1933 yılında Amelebirliği Kozlu, Kilimli, Kandilli ve merkez dispanserleri oluşturulmuştur. Amelebirliği ve Sandık, Havza'ya özgü tek sosyal güvenlik kuruluşu olarak görevlerini yürütürken, 1936 yılında 'Havza Sağlık Teşkilatı' kurulmuştur.Ardından 60 yataklı modern Amelebirliği Hastanesi hizmete açılmıştır.

Zonguldak'da bulunan Amelebirliği Hastanesi projesi 1934 yılında hazırlanmış ve hastane 1936 yılında törenle hizmete girmiştir. 87 yataklı olarak kurulan hastane 1939 yılında yatak kapasitesini 150'ye çıkarılarak eksiklikleri tamamlamıştır. Salgın hastalıklara karşı mücadele de bu dönemde Amelebirliği Hastaneleri ve dispanserlerinin olağan üstü çabalarıyla yapılmıştır. Sonraki yıllarda kat ilave edilmesiyle yatak sayısı 214'e çıkmıştır.

"Ereğli Kömür Havzası Maden Ocaklarında Çalışan İşçilerin Sıhhi İhtiyaçlarının Teminine Dair Tüzüğe" göre; yapılacak sağlık harcamalarının yüzde 20'sinin Amelebirliği İhtiyat ve Teavün Sandığı tarafından karşılanması koşuluyla mevcut sağlık kuruluşları Eylül 1942'den itibaren EKİ yönetimine bırakılmıştır.1953 yılında hastanenin yakınındaki üç katlı bina satın alınarak 40 yataklı müstakil bir pavyon ilave edilmiştir. Yatak sayısı 254'e ulaşmıştır. EKİ' ye devredilen hastaneler ile dispanserler 1974 yılında SSK Zonguldak Hastanesi hizmete girinceye kadar Amelebirliği ve EKİ birlikteliğiyle varlıklarını sürdürmüştür. Daha sonra da bu sağlık kuruluşları EKİ tarafından 1977 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu'na devredilmiştir. 1990 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu'nca Zonguldak-Bartın-Karabük sigortalılarının maden tozuna bağlı meslek hastalıkları yönünden değerlendirilme yetkisi de hastaneye verilmiştir.

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1930 yılında yayınlanarak çalışma hayatına güvenlik ve sağlık ile ilgili düzenlemeler getirmiştir. 1945 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu iş kazaları ve meslek hastalığı primi toplayarak sosyal güvenlik ihtiyacını karşılamıştır. Kurumun aynı yıllardaki meslek hastalıkları ile ilgili var olan bilgi eksiği ve bu alandaki işlevlerini yerine getirirken diğer devlet hastanelerinden yararlanamaması nedeniyle SSK ilk hastanesini İstanbul Nişantaşı Meslek Hastalıkları Hastanesi olarak kurmuştur.

AMELEBİRLİĞİ'NDEN, UZUNMEHMET GÖĞÜS VE MESLEK HASTALIKLARI HASTANESİ'NE...

Hastane Türkiye Tas Kömürleri Kurumuna bağlı olarak " Amele Birliği Hastanesi " adı altında genel sağlık hizmeti sunmak üzere planlanmış ve hizmete açılmıştır. 1977 yılına kadar bu şekilde faaliyetini sürdürmüş olup, aynı yıl Sosyal Sigortalar Kurumuna devredilmiştir. Bu süreçte Sosyal Sigortalar Kurumu Zonguldak Bölge Hastanesine bağli olarak hastanede Göğüs Hastalıkları ve İntaniye Servisleri istihdam edilmiştir. 1990 yılında Sosyal Sigortalar Kurumunca Zonguldak- Bartın- Karabük sigortalılarının maden tozuna bağlı meslek hastalıkları yönünden değerlendirilme yetkisi de hastaneye verilmiştir.

Hastane 1995 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu Zonguldak Hastanesinden ayrılarak " Sosyal Sigortalar Kurumu Zonguldak Göğüs ve Meslek Hastalıkları" adı altında müstakil dal hastanesi olarak faaliyetini sürdürmüştür. Şubat 2005 tarihinde 5283 Sayılı Kanun kapsamında Sağlık Bakanlığına devir olunarak " Zonguldak Uzunmehmet Göğüs ve Meslek Hastalıkları Hastanesi" adını almış olup, halen bu isimle faaliyetini sürdürmektedir.

SSK ZONGULDAK HASTANESİ...

S.S.K (Sosyal Sigortalar Kurumu) tarafından 1962 yılında yarışmaya çıkarılır ve yarışma, Şubat 1963'te sonuçlanır. Yarışmayı, 1962 yılında Ankara'da Şaziment ve M. Neşet Arolat tarafından kurulmuş olan "Arolat Mimarlık" şirketi kazanır.

SSK Zonguldak Hastanesi'nin Uygulama projeleri 1966 yılında, yapı ise 1971 yılında tamamlanır. Hastane 455 yataklı, yapı alanı 27.267 m2, yatak başına düşen alan 60 m2 dir.
Zonguldak'ın kuzey-doğusunda, Kilimli yolu üzerinde, batıya doğru % 40 gibi çok dik eğimli bir sırttır. 100 yataklı Salgın ve Tropikal Hastalıklar Hastanesi yan binayla birlikte 6.333 m2'dir.

Arsadaki tek düzlüğün olanaklarından faydalanma ve batı yönünün sakıncalarından kurtulma düşünceleri yapının formunu ortaya çıkarmıştır. Yapının mesleki kontrollüğü, projeleri yapan mimar ve mühendisler tarafından değil, kurumun kendi örgütü, (mimar Yılmaz Yaşkan) tarafından yapılmıştır.

Esas giriş batı yönünden, binanın kendi formundan kaynaklanan avluda yer almaktadır. İlk yardım girişi kuzey yönünde bulunmaktadır. Kuzey-doğu yönünde servis avlusu bulunmakta, buradan hastane personelinin kullandığı garaj, mutfak girişi teknik servis girişi, morg girişi yer almaktadır. Tedavi girişi güney cepheden, dar olan kolun uç noktasından almaktadır.
Planda görüldüğü gibi hasta bakım ünitesindeki yataklar doğuya yönlendirilmiştir. Hasta bakım servis üniteleri batı ve kuzey- batı istikametine yönlendirilmiştir. Hasta bakım ünitesinden bahçeye çıkılarak arazide dış mekan kullanımına açılmıştır.
(Bu paragraf araştırmacı-yazar Ekrem Murat Zaman 'dan alıntıdır)

SSK HASTANESİ VE GÜNÜMÜZE KADAR GELİŞEN SÜREÇ...

Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi 1 Şubat 1969 tarihinde inşaatı tamamlanıp 455 fiili yatak kapasitesi ile 12 Kasım 1974 'de SSK Hastanesi olarak hizmete girmiştir. Büyük illerimizdeki hastanelerimize taşradan sevk edilen hasta sayısındaki artışı önlemek, bölgesinde tedavi olan hasta mağduriyetini gidermek, zaman ve emek kaybını önlemek amacıyla yapılan düzenleme ve iyileştirmeler sonucu 16 Ekim 1995'de Bölge Hastanesi olması uygun görülmüştür. Hastane, 20 Şubat 2005 tarihinden itibaren Çalışma Bakanlığına bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarının Sağlık Bakanlığına devri ile "Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi" adını almıştır. 01 Temmuz 2009 tarihinden itibaren Sağlık Bakanlığının tasarruf ve talimatları doğrultusunda, bünyesine Zonguldak Devlet Hastanesini de katarak bir ana, bir ek bina ile 753 fiili yatak kapasitesine ulaşıp hizmet vermektedir. Hastane halen ana binada 503 yatak ile 67 uzman hekim, 23 pratisyen hekim olmak üzere toplam 582 personeli ve ayrıca hastaneye bağlı olarak Kozlu ek binasında 5, Kilimli ek binasında ise 4 poliklinik ile vatandaşlarımıza sağlık hizmeti vermektedir.