Zonguldak'ta kömürün bulunmasıyla başlayan süreçte yabancı sermayenin etkilerini görmüş bulunmaktayız. İlk kömür rıhtımı inşası için gelen Fransızlar (1890), Fransız-Ereğli şirketini kurup kömür üretimini ele geçirmişlerdir. Şimdiki Yayla'dan Fenere kadar olan mahalle 1896'dan sonra Fransızlarca kurulur. Eski Zonguldak'ta bu bölgenin adı Fransız mahallesidir. O zamanlar bu bölgede Fener mahallesi diye bir isimlendirmesi yoktur.
YENİ DENİZ FENERİ İHTİYACI VE İNŞAATI...
Fenerler, denizciler için umudun ve kavuşmanın simgesidir. İlkel şartlarla yapılan denizcilikte, kaptanlar için bir mutluluktur deniz fenerleri, hoş geldin mesajını önce deniz fenerleri verir, kaptanlara ve yolcularına...
1900 başlarında kasaba görünümünde olan Zonguldak'ta ilk deniz feneri bugünkü TTK kreşinin altında, liman arkası tünelinin ise üstünde bulunuyordu. İlkel ve yetersizdi görüş mesafesi hem teknik yetersizlik hem de mevkisi bakımından ihtiyacı karşılamaz durumdaydı. Elektrik olmayan o yıllarda, deniz fenerleri bugünün standartlarına göre kandil ışığı denilebilecek lambalarla çalışırlardı. Mekanizmaları ise saat sistemleri gibiydi ve maksimum 2 saatte bir kurulmaları gerekiyordu. 19. yüzyılda Fresnel, ışığı odaklayıp paralel ışınlar haline getirebilen ve böylece tamamen yatay olarak yansıtabilen bir lens geliştirerek; deniz fenerlerini oldukça geliştirdi. Yüzyılın sonlarına doğru ise deniz fenerlerinin neredeyse tamamı Fresnel lensini kullanmaya başlamıştı.
Artık yeni aşama en büyük ve etkileyici olan lensi yapmaktı. Zonguldak deniz feneri 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanı olan aynı yılda bugünkü yerine inşa edildi. Artık bu bölgenin adı "Fener" idi...
İHSAN SOYAK DÖNEMİ VE FENER MAHALLESİ...
O dönemin EKİ Umum Müdürü İhsan Soyak'dı. Onun dönemi kurumun ve tesislerin inşa dönemi olarak tarihe geçti. Adını deniz fenerinden alan bölge 'İsmail Ağa'nın dı. Kurum satın aldı. 1942 ile 1950 yılları arasında Fener mahallesi lojmanları, A Tipi misafirhane ve Deniz Kulübü, Teniz kortları ve lojman binaları Soyak döneminde tamamlandı. Fener Mahallesi tesislerinin tamamlanmasından sonra ilk ev sahipleri arasında yeni Zonguldak limanı inşaatını yapan Hollanda firmasının personeli ikamet etti.
İhsan Soyak dönemi ayrıca, Üzülmez, Karadon, Çaydamar ve Kozlu bölgelerindeki işçi ve memur yemekhaneleri, sinema binaları, okuma ve oturma yerleri, mühendis ve memur lokalleri, işçi pavyonu ve hatta lojmanlar, yaz kampları, dinlenme ve sosyal tesisler ve ekonomaların yapılanması, EKİ kantin parası İhsan Soyak döneminde başlamıştır.
Alıntı: Yüksel Yıldırım
