Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürü Burhan İnan&[#]8217;ın kurumu zarardan kurtarmak için bir süredir üzerinde durduğu rapor tamamlandı. TTK´nın 2008 yılında 381,7 milyon lira, 2009´da 386,1 milyon lira gerçekleşen zararı 2010 da ise 446,6 milyon lira olarak öngörüldü. Kadrolu 217, sözleşmeli de 1586 memurun maaşları da bu hesabın içinde.
Kurumun toplam giderleri içinde en yüksek payın işçi giderleri olmasında yola çıkan Burhan İnan&[#]8217;ın üretimi arttırma hesapları üzerindeki çalışması rapor haline getirildi.
Bakanlık tarafından sıcak bakılması beklenen formüle göre kişi başı 650 kilo olan üretimin en az bin kiloya çıkması hedefleniyor. Buna karşılık işçiler ürettiği kadar maaş alacak.
Madenciliğin Sorunları Konulu Araştırma Raporu´nda TTK´dan kambur olarak bahsedilmesinin üzücü olduğunu belirten Burhan İnan; &[#]8220;Bu kuruma hepimiz sahip çıkmalıyız. Toplam zarar içinde işçi maliyetleri öne çıkıyor. Ancak burada işçiye daha fazla kazandıracak ama üretimi de arttırabilecek bir proje üzerinde çalışıyoruz. Dünyada kişi başına üretim 2,5 ile 10 ton arasında değişir. Bizde kişi başı üretim ne yazık ki 650 kilo. Bunu kişi başı bin kiloya nasıl çıkartabiliriz bunun hesabını yapıyoruz. İşçimize bin kilo kömür çıkarması durumunda ücretini yükseltecek bir proje içindeyiz&[#]8221; demişti.
TTK&[#]8217;nın ticari maliyete esas giderleri içinde en yüksek pay %65 işçilik, %10 memur giderleri olmak üzere %75 mertebelerinde gerçekleşen personel giderleridir.
Kuruma son alınan (2006&[#]8211;2009 yıllarında) 4.200 İşçi Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) ile yapılan protokol sonucu eski işçilerin aldığı ücretin %57&[#]8217;sini almak üzere ücretlendirilmiştir. Geçmişte %85&[#]8217;lere varan toplam gider içindeki personel gider payları bu istihdam şekliyle %10&[#]8217;luk gerileme göstermiştir. Örneğin; 2000 yılında işe başlamış olan pano ayak üretim işçisinin (PAÜİ) Kuruma maliyeti 5.081 TL/ay iken, 2009 yılında Kurumda işe başlamış olan pano ayak üretim işçisinin Kuruma maliyeti 3.016 TL/ay&[#]8217;dır.
Bu ücretlendirme yöntemi her ne kadar daha düşük maliyetlerin ortaya çıkmasını sağlasa da analitik olmadığından ve verimliliği öngörmediğinden TTK&[#]8217;nın finansal problemlerini çözmede yeterli değildir.
Kurumda istihdam edilen çeşitli sanatlara mensup işçilik maliyetleri ise şöyledir:
Kömür üretiminde çalışan Nezaretçi: 5.239 TL/ay
Pano ayak üretim işçisi (PAÜİ): 5.081 TL/ay
Yer altı hizmet işçisi: 4.111 TL/ay
Yer altı işçisi (ortalama): 4.550 TL/ay
Yerüstü işçisi (ortalama): 3.775TL/ay
ÇÖZÜM
İşçisin ürettiği kömür TTK ile işçi arasında pay edilmelidir. Halen yaklaşık kişi başına üretilen ve 650 kg/yevmiye olan kömürün bir miktarı işçiye ücret olarak verilmeli, bir miktarı ise Kurumun diğer giderlerinin finansmanında kullanılmalıdır.
Böyle bir ücretlendirme:
- Üretimde verimliliği teşvik edecek,
- Oto kontrolü sağlayacak,
- İşçi ücreti ile kömür satış fiyatı doğru orantılı ilişkilendirilecektir.
İşçi başına günlük üretim olan
% 50&[#]8217;si Yeraltı üretim maden nezaretçisine
% 45&[#]8217;i Pano ayak üretim ustasına (Kazmacı)
% 40&[#]8217;ı Pano ayak üretim işçisine (Kazı yedek)
% 35-40&[#]8217;ı Yeraltı üretim destek sanatlarına
% 35-40&[#]8217;ı yerüstü işçilerine
Verilmelidir.
SSK, İşsizlik Sigortası, Amele Birliği Aidatı, 6772 Sayılı Yasa gereğince ödenen iki adet ikramiye ve Kıdem Tazminatı dışında hiçbir ilave ödeme yapılmamalıdır.
SONUÇ
- İyileştirmelerden, beklenen sonucun alınabilmesi için işçi sayılarında yıl içinde ortaya çıkan eksilmeler norm kadro aşılamamak kaydıyla yıl sonunda tamamlanmalıdır.
- Kurumda çalışan memurların % 97&[#]8217;si 40 yaşın üzerindedir. Mühendisler sayıca yeterli gibi gözükmekle birlikte, yaşları itibariyle yeraltının ağır şartları ile başa çıkmak için yaşlıdırlar. Özellikle üretim ve iş güvenliği alanlarında kadro genç mühendislerle takviye edilmelidir.
- Halen Hizmet Alımı yoluyla gördürülen işler aynı şekilde yapılmaya devam edilmelidir.
- Önümüzdeki yıllarda Kurum&[#]8217;un alt yapı ihtiyacı neredeyse kalmayacaktır. Üretimin idamesi için yıllık 25 &[#]8211; 30 Milyon TL yatırım yapılmaya devam edilmelidir. Özellikle işçi ücretlerinin belirlenmesinde ortaya konulan yaklaşımın hayata geçirilmesi ile TTK Devlet Hazinesinde yük olmaktan çıkacak, Demir-Çelik Endüstrisinin en önemli girdisi olan taşkömürünü üretmeye, Milli Ekonominin hizmetine sunmaya devam edecektir.
